(internationaal) of staatsservituut noemt men de blijvende beperking van souvereiniteit op zekere delen van het grondgebied van een staat ten gunste van een andere staat. De uitoefening van de souvereiniteit mag dan echter niet geheel zijn overgegaan.
De beperking kan inhouden, dat de eerste staat een zekere mate van beschikking over zijn grondgebied aan de andere staat heeft toegestaan (positief servituut), dan wel dat hij zich ten gunste van de andere staat verbonden heeft zekere handelingen op het eigen grondgebied niet te verrichten (negatief servituut).Voorbeelden van positieve servituten zijn bijzondere rechten van doortocht over een bepaald gebied (zoals Duitsland had in de zgn. Poolse corridor), het recht tot het bezetten van vestingen op het gebied van een andere staat (zoals verleend aan de Republiek der Verenigde Nederlanden bij het zgn. Barrière-tractaat van 1715 (zie barrièretractaten)), het recht tot het vestigen van een kolenstation of een lucht- of marine-basis op aan een andere staat toebehorend gebied, het Nederlandse mijnrecht op Duits gebied. Voorbeelden van negatieve servituten zijn de verplichting zich op een bepaald gebied van het aanleggen of in stand houden van militaire versterkingswerken te onthouden (zie demilitarisering), de bepaling, dat een haven geen oorlogshaven mag zijn (zoals Antwerpen in de verdragen van 1839 betreffende de scheiding van Nederland en België) of dat aan een derde mogendheid niet het recht zal worden gegeven op een bepaald gebied kolen- of marine-stations te stichten (Timor-archipel).
MR L. V. LEDEBOER
G. Crusen, Les servitudes internat. (Recueil des cours de l’Ac. de droit internat. de La Haye, dl 22, Paris 1929); F. Münch, Ist an dem Begriff der völkerrechtl. Servitut festzuhalten? (Berlin 1931); H. D. Reid, Internat. Servitudes in Law and Practice (Chicago (ill.) 1932); X. von Moos, Zur Lehre von den Staatsservituten (Bern 1933); F. A. Váli, Servitudes of Internat. Law. A Study of Rights in Foreign Territory (London 1933); H. D. Reid, Les servitudes internat. (Recueil des cours de l’Académie de droit international de La Haye, dl 45, Paris 1934); C. Mercier, Les servitudes internat. (Lausanne 1939); J. P. A. François, Handboek van het volkenrecht, dl I (Zwolle 1949).
