(Kreti-), Grieks Kroisos, koning van Lydië, uit de dynastie van de Mermnaden, in Klein-Azië, sedert 561 v. Chr.; veroverde Efeze, maakte de Grieken in Klein-Azië schatplichtig en strekte zijn heerschappij uit tot de rivier de Halys.
Zijn rijkdom werd spreekwoordelijk. Kostbare wijgeschenken (echter niet zó kostbaar als Herodotus verhaalt) schonk hij aan verschillende tempels, met name aan die te Delphi, waarvan hij het orakel boven alle vereerde. Toen Cyrus dreigde geheel Voor-Azië te veroveren, verbond hij zich tegen hem met Babylon en Egypte, doch, verslagen aan de Halys (het Delphisch orakel had dubbelzinnig voorspeld, dat hij, na het overtrekken van de Halys, een groot rijk te gronde zou richten) en bij Sardes (546), werd hij gevangengenomen. Hij werd door Cyrus gespaard en leefde nog geruime tijd in diens nabijheid.
Griekse sagen vertellen, dat hij tot de brandstapel was veroordeeld, maar Cyrus’ nieuwsgierigheid en medelijden wekte toen hij Solon’s gezegde (zie hierna) in herinnering bracht; of ook dat Apollo een regen zond, die het vuur bluste. Bekend is het verhaal van Herodotus (I 29 v), dat de Atheense wijsgeer Solon hem zou hebben bezocht en op zijn vraag wie de gelukkigste van de stervelingen was niet hemzelf zou hebben aangewezen, maar eerst een onbekend Athener Tellos, daarna Kleobis en Biton, en op zijn verwonderde vraag, waarom hij niet de gelukkigste was, hebben geantwoord, dat niemand gelukkig te noemen is vóór zijn dood.Lit.: G. Radet, La Lydie et le monde grec au temps des Mermnades (Paris 1892); D. Hogarth, Ionia and the East (Oxford 1909).
