In het orakel zoekt de mens zijn aarzeling wat hem te doen staat of aangaande dat wat hem in de toekomst wacht te overwinnen door de situatie, waarin hij zich bevindt, als het ware aan een andere instantie over te geven, zijn leven te laten bepalen door machten buiten hem. Men kan een orakel vragen van de goden of geesten, men kan het ook, zuiver dynamistisch, van onbepaalde buiten de mens werkende machten verwachten.
Om een orakel gaat men tot de profeet of ziener, de sjamaan, medicijnman en in het algemeen tot alle voor heilig gehouden mensen. Vooral ook van de doden, die reeds deel hebben aan een andere, verborgen wereld, vraagt men orakel; in Griekenland golden gestorven helden (heroën, Orpheus, Amphiaraos) als orakelgevers. Orakel ontvangt men ook in de droom; daartoe gaat men opzettelijk slapen bij het graf van een dode of in de tempel van een godheid (incubatie). Ook allerlei natuurverschijnselen kunnen tot dragers van een bijzondere openbaring worden: het ruisen van bronnen of bomen (het orakel van Zeus te Dodona); vogelstemmen (bijv. in Indonesië); soms ontstaat hier een ganse wetenschap : waarnemen van de vlucht der vogels (auguren), van de lever of ingewanden van dieren (z omen); soms werpt men eenvoudig het lot (ook in het O.T.); men gebruikt de wichelroede, slaat de Bijbel of een ander heilig boek willekeurig op, legt de kaarten. Ook spiegels en bekers werden in de Oudheid als orakelmedia gebruikt. In de sterren kon men zijn lot lezen (z astrologie).Een bijzonder soort orakel is het extatische. Wij vinden dit reeds bij de sjamanen der primitieve volken. In Griekenland gaf de profetes van Delphi, de Pythia, orakel, zittende op een drievoet, boven een rotsspleet, waaruit bedwelmende dampen opstegen. In extase gaf zij dan orakel, in onverstaanbare klanken, die door de priesters, Hosioi of Theologoi genaamd, werden uitgelegd.
De orakels hebben een zeer grote rol gespeeld in de geschiedenis der mensheid. Gewichtige beslissingen werden hun toevertrouwd. Het orakel van Delphi, het beroemdste der Oudheid, bezat een grote betekenis, zowel in religieuze en gewetenszaken (uitbreiding van de Dionysosdienst, onderscheiding van goed en kwaad tot de brandmerking der gedachtezonde toe), als in algemeen cultureel opzicht (positie der slaven, kolonisatie) (z divinatie, mantiek en godsoordeel).
