Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 18-10-2023

WILLEM van Gulik

betekenis & definitie

hertog van GELRE (1371/’79 — 1402) en van Gulik (1393-1402: Willem III) (5 of 31 Mrt 1363 - Arnhem 16 Febr. 1402), was de oudste zoon van Willem II van Gulik en van Maria van Gelre, dochter van Reinold II.

Na de dood van zijn ooms Eduard en Reinold III in 1371 maakte zijn moeder zowel als haar oudere zuster Machteld aanspraak op het Gelderse hertogdom, waarbij de eerste door de partij der Bronkhorsten, de tweede, die met Jan van Blois huwde, door die der Hekerens werd gesteund. Maria won het pleit voor haar zoon; Willem werd in 1377 door keizer Karel IV met Gelre en Zutphen beleend; in 1379 deed Machteld afstand van haar aanspraken.

Willem was als vorst niet minder bekwaam dan avontuurlijk (hij ondernam tochten naar het H. Land en, tot tweemaal toe, tegen de Pruisen). Subsidies die hij betrok van Richard II van Engeland stelden hem in staat onafhankelijk van de standen te regeren en oorlog te voeren tegen hertogin Johanna van Brabant, o.a. om het bezit van Grave. Dit bracht hem in botsing met Johanna’s aangetrouwde neef Philips de Stoute van Bourgondië en Vlaanderen, die in 1388, nadat Willem de Franse koning had uitgedaagd, met een Frans leger tegen Gelre optrok, doch niet meer dan een schijnsucces behaalde. Grave werd in 1398 Gelders.

Drie jaar later, na de dood (1400) van zijn gemalin Catharina, dochter van Albrecht van Beieren-Holland, met wie hij in 1379 was gehuwd, keerde Willem zich van Engeland af en verbond hij zich met Lodewijk van Orleans. Voortaan beijverde hij zich de Bourgondisch-Wittelsbachse macht in de Nederlanden tegen te werken. Niet lang na een bezoek aan het Franse hof is hij te Arnhem overleden, naar men zei vergiftigd. Hij werd begraven in het Kartuizerklooster Monnikhuizen. Daar hij geen kinderen naliet, volgde zijn broeder Reinold IV/I hem op.

Lit.: I. A. Nijhoff, Gedenkwaardigheden u. d. gesch. v. Gelderl. (1830vlg.) III; R.Ernsing, Wilhelm III. v. Jülich als Herzog v. Geldern I371-1393 (1885); L. Schaudel, Campagne de Charles VI contre le duché de Gueldre (1900).

< >