(door de inwoners Tandsja genoemd) is een (vroeger versterkte) zeehaven aan de westelijke ingang van de Straat van Gibraltar, met (1951) 172 000 inw., o.w. ca 18 ooo Europeanen en ca 7000 inheemse Joden. De stad ligt amphitheatersgewijze gebouwd tegen de helling van een kaal kalkgebergte en overheerst door een vervallen fort (de kasbah).
De stad is nog omgeven door haar oude muren en heeft nauwe, voor motorverkeer vrijwel ontoegankelijke straten; goederenvervoer moet grotendeels met ezels plaatsvinden. De grote markt (Sak) vormt het eindpunt van de karavaanroutes door de Sahara en de Soedan. Tanger heeft een spoorwegverbinding met Fez. De belangrijkste industrie is de sigarettenfabricage. De handel omvat huiden, eieren en visconserven. Land- en tuinbouw wordt in de omgeving van de stad uitgeoefend, doch kan de locale behoefte niet dekken. De haven was tot 1924 niet meer dan een rede, daarna begon men met de bouw van een haven. In- en uitvoer bedroegen in 1950 resp. 9 014 000 000 francs en 1 121 000 000 francs.Geschiedenis
Tanger, oorspronkelijk een deel van Marokko, werd in 1471 door de Portugezen veroverd, in 1661 kwam het aan Engeland als deel van de bruidsschat van Catharina van Braganza, doch in 1684 stond Engeland het aan de sultan van Marokko af, die het tot de zetel der buitenlandse vertegenwoordigingen maakte om de Europese invloed in Fez zoveel mogelijk uit te schakelen. Van 1630-1880 genoten de Westerse mogendheden er capitulatierechten. Bij de overeenkomst van Algeciras (1906) verkreeg het te Tanger gestationneerde corps diplomatique nog verdergaande bevoegdheden en in 1913 werden tussen Frankrijk, Spanje en Groot-Brittannië verdere onderhandelingen gevoerd, die na onderbreking door Wereldoorlog I in 1923 tot een internationaal statuut voor Tanger leidden, bedoeld voor een periode van 12 jaar na datum van de ondertekening (14 Mei 1924) en voor gelijke duur verlengbaar behoudens bezwaar van een of meer der ondertekenende mogendheden. Alle mogendheden, die de overeenkomst van Algeciras hadden getekend, waren deelnemers aan het statuut van Tanger, uitgezonderd de centrale mogendheden, Rusland, Italië en de V.S. Volgens de overeenkomst werd de stad met onmiddellijke omgeving (ca 625 km2) neutraal en gedemilitariseerd gebied.
Het gebied is autonoom, doch de wetgevende macht ligt in handen van een internationale raad van 27 leden. Een controlecommissie bestaande uit de consuls-generaal der deelnemende mogendheden bezit het vetorecht. Het opperbestuur van de zone is toevertrouwd aan een ambtenaar met de titel van „administrateur”, bijgestaan door assistent-administrateurs voor de diverse takken van bestuur. De sultan van Marokko is vertegenwoordigd door een Mendub, die ex officio voorzitter van de internationale raad is en die de aangelegenheden der inheemse bevolking behartigt.
In 1940 bezetten Spaanse troepen de zone en stelden daarmede het statuut buiten werking; zij moesten zich in 1945 op aanwijzing der Geallieerden weer terugtrekken. Italië, dat sedert 1928 medeondertekenaar was, kwam eerst in 1948 in de controlecommissie terug, waarvan nu ook de V.S. en de Sovjet-Unie deel zouden uitmaken. De Sovjetunie heeft echter, wegens bezwaren tegen het Spaanse bewind, niet van haar recht op een zetel gebruik gemaakt. Er werd overeengekomen, dat de kleine mogendheden (Portugal, België en Nederland) de belangrijkste bestuursposten zouden bezetten. In Apr. 1952 verzocht Spanje om herziening van het sedert 1945 vigerende statuut en terugkeer tot dat van 1923, gewijzigd 1928.
Lit.: G. H. Stuart, The International City of Tangier (1931); A. Ménard, Etude Critique du Régime Spécial de la Zone de Tanger (2 dln, Paris 1933); E. Rouard de Gard, Le Statut de Tanger (1925); A. Paluel-Marmont, Tanger l’Unique (1936); Conference on the Amendment of the Tangier Statute 1928; R. Landau, Portrait of Tanger (1952).
