Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 06-08-2022

Talio

betekenis & definitie

(Lat., wedervergelding) drukt uit het evenredigheidsbeginsel van het „oog om oog, tand om tand”, een evenredigheid dus, die wordt bepaald door het geschonden rechtsgoed. Het beginsel, dat in het Mozaïsch (zie Exodus 21 : 23) en ook in het oude Romeinse recht der XII Tafelen voorkwam, betekende een beperking van de ongeremde bloedwraak.

In de spiegelende straf kwam het talio-beginsel zijdelings tot uiting, in zover als de straf de dader aantastte door waar hij had misdaan, zoals het afkappen van de hand bij meineed, of het uitrukken van de tong bij godslastering. Ook in de vrijheidsstraf zit de regel verscholen „wie de vrijheid misbruikt, hem zal de vrijheid ontnomen worden”.

De talio, voortlevend daar waar men slechts de doodstraf kent voor moord, is door filosofen zoals Kant verdedigd als regel van Natuurrecht. Inderdaad is het een gemakkelijk hanteerbaar criterium om te ontkomen aan de grenzenloosheid van de wraak, of de wisselvalligheid van historisch gegroeide straftoemeting. Men kan de intrinsieke waarde er van echter niet motiveren met de gelijkheid van leed voor slachtoffer en dader, daar men omtrent dat leed en de gelijkheid er van niets weet. Wel kan gezegd, dat de talio bij uitstek geschikt is om de onwaarde van een feit plastisch uit te beelden. Het talio-beginsel heeft het voordeel niet alleen op het bewuste, maar ook op het onbewuste gemakkelijke werking te hebben.

Lit.: D. Daube, Studies in Biblical Law (1947), p. 102-159: Lex Talionis; J. Lambert, La Vengeance privée (1936) (met lit.opgave).

< >