Duits Luthers dogmaticus (Treuenbrietzen 9 Nov. 1522 -Brunswijk 8 Apr. 1586), hield zich eerst met mathematische en astrologische studies bezig, werd bibliothecaris te Koningsbergen en ging toen tot de theologie te Wittenberg over. Hier kwam hij in zeer nauwe betrekking tot Melanchthon, wiens leerwijze hij, hoewel niet slaafs, tot de zijne maakte; de Loei van Melanchthon heeft hij gecommentarieerd.
Sedert 1534 werd Chemnitz de hervormer van Brunswijk en had hij groot aandeel in de stichting van de universiteit te Helmstedt.Hij verdedigde Luther’s Avondmaalsleer, met matiging echter van de ubiquiteitsleer, werkte krachtig mede aan de totstandkoming der Lutherse Formula Concordiae van 1580, waarvan hij de noodzakelijkheid voor de eenheid van het Lutheranisme inzag.In zijn grote werk Examen Concilii Tridentini (1565) heeft Chemnitz de theologie van Trente critisch behandeld en tevens een positieve Lutherse dogmatiek gegeven. Het boek lokte terstond de tegencritiek o.a. van Ravesteijn, hoogleraar te Leuven, en kardinaal Bellarminus uit. Door R.K. als verouderd in zijn probleemstellingen beoordeeld, moet men toch erkennen dat deze juist op tal van punten niet alleen zeer treffend maar ook nog steeds actueel zijn.
PROF. DR J. N. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK
Bibl.: Repetitio sanae doctrinae de vera praesentia corporis et sanguinis in coena (1561); Theologiae jesuitorum praecipua capita (1562); Die fümehmsten Hauptstücke der christlichen Lehre (1569); Loei theologici (1591); Harmonia evangelica (1593); Examen Concilii Tridentini (1565; ed. Preuss 1861; 1915).
Lit.: H. Hachfeld, M. Ch. (1867); R. Mumm, Die Polemik des M.
Ch. gegen das Konzil von Trient (1905); O. Ritschl, Dogmengesch. d. Protest., IV (1926).
