(of Karel Wasiljewitsj), Graaf, Russisch diplomaat (Lissabon 13 Dec. 1780-St Petersburg 23 Mrt 1862), sloot in 1813 de verschillende verdragen van de Zesde Coalitie (z Napoleon, Napoleontische oorlogen) af. Hij was de ontwerper van de Eerste Vrede van Parijs van 30 Mei 1814, maakte het Congres van Wenen mee en vergezelde keizer Alexander I als minister van Buitenlandse Zaken (sedert 9 Aug. 1816) op de congressen van Aken, Troppau-Laibach en Verona.
Ofschoon krachtig voorstander van de Heilige Alliantie, sloot hij zich later meer en meer bij Metternich’s politiek aan, tegen wiens talentvolle gewiekstheid hij niet op kon. Ook onder Nicolaas I bleef hij in functie en diende diens Oosterse politiek, waardoor hij weer meer in tegenstelling met Metternich kwam. Hij bewerkstelligde de Vrede van Adrianopel van 1829, waardoor Griekenland een begin van onafhankelijkheid kreeg en het Verdrag van Oenkiar Skelessi (1833), waardoor de zeeëngten onder protectoraat van Rusland geplaatst werden. Dit waren zeer grote successen, al was het dan ook dat de Zeeëngten-conventie van 1840 (z Turkije, geschiedenis) het verdrag van 1833 weer gedeeltelijk ongedaan maakte. Op het toppunt kwam Nesselrode’s succes, toen de Russische wapenen in 1849 Oostenrijk hielpen in Hongarije de orde te herstellen, maar in de Krimoorlog, die voor een goed deel zijn werk was, leed zijn staatkunde een deerlijk échec. Hij ondertekende de Vrede van Parijs van 30 Mrt 1856, maar nam op 15 Apr. daaropvolgende zijn ontslag en liet de leiding der zaken aan vorst Gortsjakow over.
Sedert 1829 was hij vice-kanselier en sedert 1844 kanselier van het Russische rijk geweest. Nesselrode schreef een autobiografie (Duitse vert. 1866). De Correspondance diplomatique van hem en Pozzo di Borgo verscheen in 2 dln, van 1890-1897, zijn Lettres et papiers (11 dln, 1904-1912) zijn uitgegeven door graaf Anatole van Nesselrode.Lit.: Th. Schiemann, Gesch. Russlands unter Kaiser Nicolaus I (4 dln, 1904-1919); Histoire de la diplomatie, publ. sous la dir. de M. Potiemkine I (Paris 1946).
