Nederlands staatsman (Deventer 31 Oct. 1761 - Amsterdam 15 Febr. 1825), sloot zich tijdens zijn juridische studie te Leiden (1781 vlg.) aan bij de patriottenbeweging, zij het in gematigde zin. In 1784 vestigde hij zich als advocaat te Amsterdam.
Zijn politieke activiteit begon voorgoed in 1794, toen hij toetrad tot het Amsterdamse comité révolutionnaire, dat een omwenteling voorbereidde. Deze werd, onder zijn leiding, voltrokken in Jan. 1795, toen de legers van de Franse Revolutie reeds voor de poorten van Amsterdam stonden.Schimmelpenninck werd lid en voorzitter van de Amsterdamse municipaliteit en kreeg in 1796 zitting in de (eerste) Nationale Vergadering, waar hij tot de middengroep der Moderaten behoorde, die een compromis begeerden tussen de Federalisten en de Unitarissen, de mannen van de één-en-ondeelbaarheidsgedachte. Herhaalde malen bekleedde hij het wisselend praesidium van het college en had grote invloed op de samenstelling van een conceptstaatsregeling, dat door de Unitarissen als „het dikke boek” gehoond, bij de volksstemming in de grondvergaderingen met grote meerderheid verworpen werd. In de tweede Nationale Vergadering weigerde Schimmelpenninck zitting te nemen, maar hij aanvaardde, na de staatsgreep van Juni 1798, de post van Bataafs gezant te Parijs. In deze functie toonde hij zich een bekwaam en ijverig behartiger van de Nederlandse belangen en stond hij op goede voet met de machthebbers. Bij de vredesonderhandelingen te Amiens, trachtte Schimmelpenninck moeizaam, maar niet zonder succes, te bemiddelen tussen Engeland en Frankrijk.
Na de vrede werd hij, op eigen verzoek, benoemd tot gezant te Londen (1802). Toen de oorlog wederom uitbrak (1803), mislukte zijn politiek om Nederland onzijdig te doen blijven. Hij keerde terug naar Nederland om weldra, op aandrang zowel van het Staatsbewind als van Napoleon, andermaal de gezantschapspost te Parijs te bezetten, waar hij bij Napoleon persona grata bleef. Toen de keizer een staatshervorming in Nederland noodzakelijk achtte, belastte hij Schimmelpenninck met het ontwerpen van een nieuwe constitutie, welke weldra in werking trad en Schimmelpenninck als raadpensionaris aan het hoofd van het Bataafse Gemenebest bracht (zie Bataafse Republiek).
Lit.: C. Rauchhaupt, Actenmässige Geschichte über das Leben des S. (1890, 3de dr. 1899); E. Elwenspoek, S. (1925); R. Stammler, Deutsches Rechtsleben in alter und neuer Zeit V (1928).
