ook wel unitariërs, heetten tijdens de Bataafse omwenteling de meest consequente aanhangers van de denkbeelden van de verlichting, de eigenlijke revolutionnairen. Zij beleden, op Frans voorbeeld, de één-en-ondeelbaarheidsgedachte, wilden een amalgama van de gewestelijke schulden tot een nationale en kwamen op voor de scheiding van Kerk en Staat, voor een uiterst democratisch staatsbestel (volksregering bij vertegenwoordiging), opheffing van de gilden, emancipatie van de Joden tot Bataafse burgers.
In de (eerste) Nationale Vergadering waren zij een actieve minderheid, maar slaagden er in de door Moderaten en Federalisten gecreëerde staatsregeling, welke als compromis weinig verdedigers vond, een nederlaag te bezorgen. Ook in de tweede Nationale Vergadering misten zij de meerderheid, al was hun groep versterkt. Zij grepen toen naar geweld en brachten zich door de staatsgreep van 22 Jan. 1798 aan de macht. De staatsregeling van 1798 was het resultaat. Een tweede staatsgreep (12 Juni 1798) was nodig om de macht aan de radicale unitarissen te ontrukken en meer gematigde adepten aan het bewind te brengen.PROF. DR L. G. J. VERBERNE.
