Duits Evangelisch godgeleerde (Berlijn 25 Mrt 1822 - Göttingen 20 Mrt 1889), zoon van Karl Ritschl, bisschop van Pommeren, was hoogleraar te Bonn, sedert 1864 te Göttingen voor de systematische theologie, die hij op de historie opbouwde. In Die Entstehung der altkatholischen Kirche (1850) bleek hij zich losgemaakt te hebben van de zgn.
Tübinger Schule, waarna zijn hoofdwerk: Die christliche Lehre von der Rechtfertigung und Versöhnung (3 dln, 1870-’74), exemplarisch voor de verbinding van critische theologie en handhaving der historische gegevens, echter zonder confessionalistische repristinatie, is geweest.De kenmerken zijner theologie zijn de verdediging van de zelfstandigheid van de godsdienst tegenover het opkomend natuurwetenschappelijk materialisme, de speculatieve metaphysica, mystiek, piëtisme en romantiek, waarbij intussen de subjectieve eisen van waarheid en echtheid een grote plaats innemen. Ritschl kwam ook meer los van Schleiermacher te staan; zijn geestelijk-zedelijke opvatting van het Christendom, met het religieus-ethisch opgevat Godsrijk als centrum, berust op de historische openbaring. Ritschl heeft van alle 19de-eeuwse theologen in Duitsland na Schleiermacher de grootste invloed gehad en de belangrijkste school gevormd, waartoe o.m. behoren: F. Kattenbusch, Jul. Kaftan, Theod. Häring, Adolf von Harnack, Fr. Loofs en zijn zoon Otto Ritschl.
Bibl.: Die Chr. Volkommenheit (1874); Schleiermachers Reden über die Religion und ihre Nachwirkungen auf die Evangel. Kirche Deutschlands (1874); Theologie und Metaphysik (1881); Gesch. des Pietismus (3 dln, 1880-’86); Fides implicita (1890).
Lit.: O. Ritschl, A. R.s Leben (2 dln, 1892-’96); F. Kattenbusch, Die deutsche evangel. Theologie seit Schleiermacher (1924); E. v. Harnack, A.
R. (1922); R. Kuipers, De theologie van A. R., diss. Groningen (1914); R. Mackintosh, R. and his School (London 1915); G. Wobberman, Schleiermacher u.
R. (1927); S. L. Akers, Some British Reactions to Ritschlianism (Scottdale, Pa, 1934, Yale Studies in Religion, 8); G. Hök, Die elliptische Theologie R.s (Uppsala 1942); E. Hirsch, Gesch. der neueren evangel. Theologie (1950 en verv.).
