of Jeremias (Hebreeuws, wellicht „Jahwe sticht”), een van Israëls grote profeten, wiens uitspraken in het O.T. zijn bewaard gebleven, was de zoon van de priester Hilkia en werd tussen 650 en 645 v. Chr. te Anathoth geboren, niet ver van Jeruzalem.
Ongeveer 40 jaar lang heeft hij, meestal te Jeruzalem, onder de moeilijkste omstandigheden met de meeste moed zijn waarschuwingen en vermaningen verkondigd en steeds de godsdienstig-staatkundige toestand van de tot de ondergang gedoemde staat met een sombere, maar juiste blik beschouwd. Voortdurend de ondergang van het rijk en de verwoesting der stad voorspellend, werd hij onder Jojakim en Zedekia door de nationale partij gehaat en vervolgd. Gedurende de verovering van Jeruzalem zat hij in de gevangenis, waaruit Nebukadnezar hem bevrijdde. Hij verkoos het verblijf op de puinhopen van zijn vaderland boven de ballingschap. Volgens een Joodse overlevering zou hij ten slotte toch naar Babylon gevoerd zijn; daartegenover staat een bij de Kerkvaders bewaard verhaal, dat hij te Thachpanhes, aan de Egyptische grens, door zijn geloofsgenoten gestenigd werd. Voor de zgn. Klaagliederen van Jeremia z Klaagliederen.Van geen der andere profeten hebben wij zo talrijke biografische gegevens en treedt de persoonlijke verhouding tot God zo duidelijk aan het licht. In zijn boek, dat thans 52 hoofdstukken telt, maar in zijn oorspronkelijke vorm blijkbaar zo kort is geweest dat het op één dag drie keer kon worden voorgelezen (vgl. 36 : 13, 15, 23), moet men drie verschillende bestanddelen onderscheiden: 1. zijn eigen profetische woorden, aan zijn leerling en vriend Baruch gedicteerd en later aanmerkelijk uitgebreid (vgl. 36 : 32); 2. biografische en verhalende stukken, waarschijnlijk eveneens door Baruch of een andere ooggetuige opgetekend; 3. talrijke latere uitbreidingen en aanvullingen. De volgorde der hoofdstukken komt niet overeen met de tijdsorde; de tekst der Griekse vertaling is korter en afwijkend.
PROF. DR F. M. TH. DE LIAGRE BÖHL
Lit.: P. A. Gondamin, Le livre de Jérémie (Paris 1920) (van R.K. zijde); P. Volz, Der Prophet J. (Leipzig 1922, nog steeds het beste werk van Protestantse zijde); G. Gh. Aalders, Korte Verklaring, 2 dln (Kampen 1923, 1925); Th.
L. W. van Ravesteyn, Tekst en Uitleg, 2 dln (Groningen 1925, 1927); Fr. Nötscher, Das Buch J. (Bonn 1934, van R.K. zijde); W. Rudolph, Handbuch zum A. T. (Tübingen 1947); G. Campbell Morgan, Studies in the Prophecy of Jeremiah (London 1948); W. Meiklejohn, The Prophet of Hope (Edinburgh 1949).
