Mgr, theoloog (Amsterdam 12 Jan. 1807 - Leuven 31 Mrt 1884), was professor der Oud- en Nieuwtestamentische exegese (1836-1875) aan de heropgerichte Universiteit te Leuven. Uit Nederland naar Rome uitgeweken om te ontsnappen aan de maatregelen, door koning Willem I getroffen tegen de opleiding van de R.K. clerus, voltrok Beelen zijn theologische studiën aldaar en vestigde zich in het koninkrijk België, waar hij achtereenvolgens benoemd werd tot hoogleraar aan het Groot-Seminarie te Luik en tot hoogleraar aan de R.K. hogeschool te Leuven.
Beelen’s verdienste is drievoudig: hij heeft te Leuven de studie der Oosterse talen heringericht en aldus in het jonge koninkrijk de eerste school voor Oosterse filologie geopend; op het gebied der wetenschappelijke exegese heeft hij met klem de filologische methode, het naspeuren van de letterlijke zin, verdedigd; ten slotte, als vulgarisator, heeft hij de boeken van het Nieuwe en enkele boeken van het Oude Testament, naar de Vulgata tekst, in het Nederlands vertaald, en is aldus de stichter geworden van de beroemde Beelen-Bijbel, die in Zuid- en Noord-Nederland bekend is. Later werd Beelen’s vertaling in Noord-Nederland grotendeels vervangen door de zgn. ProfessorenBijbel: De Heilige Boeken van het Oude Verbond (2de ongewijz. dr., ’s-Hertogenbosch), en door de nog meer moderne Canisiusvertaling, die naar de grondtekst werd gemaakt. In Zuid-Nederland werd Beelen’s Bijbel heruitgegeven en bijgewerkt (Brugge).Lit.: E. Lamy, Notice sur.la vie et les travaux de Mgr Beelen, in Annuaire de 1’Université catholique, dl XLIX (Louvain 1885), blz. CVI-CLIV.
