Overijsselse gemeente van 18318 ha, is in 1941 gevormd door samenvoeging van de gemeenten Stad-Hardenberg en Ambt-Hardenberg en telt (1950) 20 600 inw. Terwijl de bevolking van de stad Hardenberg geheel Protestant is, telt het overige deel van de gemeente verschillende R.K. bevolkingskernen, bijv. in Slagharen.
De bodem bestaat uit glaciale zanden, keileem (bijv. bij Lutten), vergraven hoogvenen en beekafzettingen langs de Vecht. Bouwland neemt ca 55 pct van de oppervlakte in beslag, grasland bijna 45 pet. De bedrijven dragen een gemengd karakter; in de vergraven veengebieden overheersen veenkoloniale akkerbouwbedrijven. Landbouw is het hoofdbestaansmiddel. De nijverheid omvat textiel-, metaalwaren-, aardappelmeelindustrie, weverijen en zuivelbereiding. De gemeente omvat behalve de stad Hardenberg de dorpen Heemse (1949 ca 1000 inw.), Lutten (ca 1500 inw.) en Slagharen (ca 2000 inw.) en verder nog ca 15 buurtschappen.De stad Hardenberg ligt aan de linkeroever der Vecht en aan de spoorlijn Zwolle-Emmen. Haar oorsprong was het kasteel door de bisschop van Utrecht, Willebrand, in 1227 of 1228 gesticht. In 1362 werd het door bisschop Jan van Arkel met stedelijke rechten begiftigd, doch in 1518 door Philips van Bourgondië ontmanteld.
Lit.: Rapport betr. een welvaartsonderzoek in N.O. Overijsel, omvattende de gemeenten Avereest, Gramsbergen, Hardenberg en Den Ham. Econ.-technol. Inst. Overijsel (Zwolle 1946).
