ERIK (Zweden)

betekenis & definitie

naam van koningen van ZWEDEN.

Erik VII

(gest. ca 995), was bijgenaamd sigrsœli, de zeeghafte, om zijn overwinningen op zijn broederszoon Styrbjörn en de Deense koning Swen I Vorkbaard.

Erik IX

(gest. ca 1150), was bijgenaamd helgi, de heilige; hij ondernam een kruistocht tegen de Finnen en sneuvelde in de strijd tegen de Deense prins Magnus. Ofschoon nooit gecanoniseerd wordt hij als heilige vereerd.

Erik XIII

(z Erik VII, koning van Denemarken).

Erik XIV

(1533 - 26 Febr. 1577), afgezet in 1569, was de oudste zoon en opvolger van Gustaaf I Wasa. Hij had gedurende zijn korte regering te kampen met vele moeilijkheden: een conflict met zijn jongere broeder Johan, met de adel en een oorlog met Denemarken en Polen (de zgn. driekronenoorlog, z Noordse oorlogen). Zijn broeder Johan verklaarde hij vervallen van diens Fins leen en zette hem, onder verdenking van hoogverraad, met zijn echtgenote, de Poolse prinses Catherina Jagello, gevangen op het slot Gripsholm; de edelman Nils Svantesson Sture bracht hij, eveneens onder verdenking van hoogverraad, tijdens de Rijksdag te Uppsala, eigenhandig een dodelijke wonde toe; diens vader en enige andere invloedrijke edelen liet hij vermoorden. De verovering van Älvsborg, aan de mond van de Götälv, de verwoesting door de Denen van Wadstena en Linköping hadden Erik verbitterd en zijn achterdocht geprikkeld; vrees voor nieuwe gewelddaden van de onberekenbare vorst had een samenzwering ten gevolge. Op een bijeenkomst te Wadstena van zijn jongere broeder Karel met aanzienlijke edelen werd hem de gehoorzaamheid opgezegd; hij werd gevangen genomen en in 1569 door de Rijksdag afgezet. Hij stierf in 1577 in gevangenschap op het slot Örbyhus, misschien ten gevolge van vergiftiging: in 1574 was een door de Mornay en Balfour gesmeed complot ontdekt, dat hem verlossing uit de kerker had moeten brengen. Nog tijdens zijns vaders leven had hij, vergeefs, de Engelse koningin Elizabeth ten huwelijk gevraagd; nadien, eveneens zonder succes, verschillende andere prinsessen. In 1568 trouwde hij Karin Månsdochter, een meisje van eenvoudige afkomst, die jarenlang zijn maitresse was geweest. Zijn lotgevallen hebben in onze tijd herhaalde malen epische en dramatische kunstenaars geboeid, o.a. de Zweedse auteur Strindberg en in Nederland de romanschrijfster A. S. C. Wallis ( Vorstengunst, 1883).

DR W. VAN EEDEN