(abdomen) heet het onderste deel van de romp, gelegen tussen borst en bekkengordel. Het skelet van de buik bestaat slechts uit de vijf lendenwervels.
De buikwand bevat dus zijdelings en vooraan geen beenderen en de stevigheid wordt verzorgd door de spieren. Deze stevigheid biedt echter niet minder bescherming, wanneer althans de spieren tijdig worden samengetrokken. Het zijn: de rechte buikspieren, die verticaal verlopen, de schuine buikspieren (een binnenste en een buitenste) en de dwarse buikspier. Bij samentrekking van deze spieren en van het middenrif wordt de druk in de buik verhoogd, hetgeen van belang is voor de ontlasting, de baring, bij braken, hoesten en allerlei inspannende bewegingen (de „buikpers”).De ruimte in de buik, de zgn. abdominale ruimte, bergt de dunne en dikke darm, de alvleesklier, de nieren en de bijnieren. Ook de maag ligt gedeeltelijk in de abdominale ruimte; gedeeltelijk wordt zij evenals de lever en de milt, beschermd door het onderste deel van het borstskelet, vnl. de onderste ribben.
De voorwand van de buik draagt in het midden bij het embryo de navelstreng. Deze navelstreng wordt na de geboorte een handbreed van de buikwand af doorgeknipt. De stomp droogt daarna in en valt af (de 10de dag ongeveer). Het litteken dat overblijft en dat de vorm van een kuiltje heeft, heet navel (umbilicus = naafje).
Op middelbare leeftijd hoopt zich onder de huid om de navel bij vetlijvige personen veel vet op (embonpoint; buikje).
Bij de zwangerschap kan de buikwand door het ontbreken van skelet gemakkelijk meegeven. De huid wordt daarbij gerekt en door het breken van elastische vezels ontstaan rekkingsporen: striae distensae cutis. De zijdelingse buikwand heet flank, de achterste buikwand wordt gevormd door de lendenen: d.i. de nierstreek.
Buikholte;
hieronder kan men verstaan:
1. de ruimte binnen de buikwanden (voor, zijdelings en achter) van het middenrif tot aan de bekkeningang. Deze ruimte is gevuld met ingewanden: maag, dunne en dikke darm, lever, milt, nieren, alvleesklier, bijnieren, bloedvaten, lymphvaten, zenuwen en buikvlies.
2. de peritoneale holte, d.i. de capillaire spleet tussen buikwand en ingewanden en de ingewanden onderling. Deze spleet wordt begrensd door het buikvlies (peritoneum) dat de binnenvlakte van de buikwand en de buitenvlakte van de ingewanden bekleedt.
De peritoneale spleet achter de maag heet bursa omentalis. Deze communiceert met de rest van de peritoneale holte door de opening van Winslow, een pink-groot gat, vóór de twaaifvingerige darm gelegen. De peritoneale spleet tussen baarmoeder en endeldarm heet holte van Douglas. De holte van Douglas is bij de staande of zittende mens het laagstgelegen deel van de peritoneale holte.
De alvleesklier, nieren, bijnieren en enkele delen van de darm liggen niet in, maar achter de peritoneale holte, terwijl de blaas en de baarmoeder alleen van boven door het buikvlies worden bekleed. Een deel van het buikvlies hangt als een gordijn tussen darmen en voorste buikwand; dit heet omentum of net.
DR A. DE FROE
Buikchirurgie
chirurgie der buikorganen, is een onderdeel der practische heelkunde, dat met de hulp der asepsis en der narcose tot een mate van ontwikkeling is gekomen, zoals bijna geen ander onderdeel. De oorzaak hiervan ligt in de volgende omstandigheden. De buikorganen liggen in een grote holte, die door een kleine kunstbewerking (buiksnede) of laparotomie te openen is. De opening maakt niet alleen de oppervlakkig liggende organen zichtbaar; ook andere, in het bijzonder delen van het maag-darmkanaal, kunnen meer of minder in het gezicht gebracht worden naarmate van de beweeglijkheid, die zij bezitten.
Vervolgens kan de tastende hand de gemaakte opening binnendringen en het éne orgaan na het andere betasten. Aldus wordt op gemakkelijke wijze een ruimer inzicht verkregen, dan zonder operatie mogelijk is. Tegenover deze weg door de buiksnede staat, bij vrouwen, de weg door de wand der schede (colpotomie) voor de organen in het kleine bekken, zoals voor gezwellen der vrouwelijke geslachtsorganen, zwangerschap in de eileider, oprichten of hechten van een verkeerd gelegen baarmoeder enz. Hierbij worden de gevaren der buiksnede (breuken door de buikwand, buikvliesontsteking) vermeden of verminderd en herstellen de patiënten veel sneller, maar het operatieveld is minder te overzien en nabloedingen en verwondingen der ureteren komen gemakkelijker voor.
Men onderscheidt de voorste colpotomie, waarbij men de voorwand der schede tussen blaas en baarmoeder opent, van de achterste, waarbij men tussen endeldarm en baarmoeder naar binnen dringt.
De operatieve behandeling van ziekten der verschillende buikorganen wordt mogelijk gemaakt door de gemakkelijke bereikbaarheid dier organen en door het feit, dat dikwijls zeer veel kan worden weggenomen, zonder dat daaruit functionele stoornissen ontstaan, die binnen ons waarnemingsvermogen vallen. Dat komt, doordat andere delen op volledige wijze de functie van het verwijderde ingewandsdeel overnemen. Deze omstandigheid laat de zo vaak gewenste en dikwijls alleen nuttige radicale behandeling toe, die uit de verwijdering van het orgaan of orgaandeel zelf bestaat, dat de zetel der ziekelijke aandoening is. Zo kunnen het wormvormig aanhangsel (appendix vermicularis), de milt, de galblaas enz. zonder schade worden verwijderd, van de maag onbepaald grote delen worden gemist, van het darmkanaal ca 2 m, zgn. resectie van maag of darm.
Deze kennis is aangebracht door de heelkundigen, die door koene operaties de lijders in het leven hielden. Bovendien is door de ervaringen, uit duizenden buikoperaties opgedaan, de kennis van tal van aandoeningen belangrijk uitgebreid. Bovenaan staat in deze de appendicitis, de meest voorkomende acute buikziekte.
Tot het arbeidsveld van de heelkundige behoren: de buikvliesontstekingen in middelzware en zware vormen; zelfs die door barsting van een ingewand zijn ontstaan, bijv. doorgebroken maagzweer, kunnen bij vroegtijdige behandeling nog tot goede afloop worden gebracht; de gezwellen der maag, de maagzweer, die op andere wijze met genezen wil, zomede ettelijke gevolgen of complicaties daarvan, gezwellen van de darm, vernauwingen of afsluitingen van de darm, de ontstekingen en gezwellen van het wormvormig aanhangsel, abscessen en sommige gezwellen van lever, milt en nier, vreemde lichamen in maag, darm of buikholte, hetzij ingeslikt of van buiten ingedrongen; de breuken, thans in bijzonder groten getale geopereerd, benevens de verwondingen, waarvan die, welke maag of darm hebben getroffen, of die, welke aanleiding geven tot sterke bloeduitstortingen in de buikholte door verwonding van lever of milt bij overrijding of bij gebarsten buitenbaarmoederlijke zwangerschap (tubaire abortus of tubaire ruptuur), bijzonder grote betekenis hebben wegens het gevaar, waarmee het leven bedreigd wordt.
Hierbij ontstaat een sterke daling van de bloeddruk (shock). De zeer snel ernstig verzwakte patiënt moet door middel van intraveneuze toediening van fysiologische keukenzoutoplossmg of bloed (bloedtransfusie) in een betere toestand worden gebracht, waarna de operatieve behandeling snel moet volgen.
De verbeterde narcosetechniek, die vooral in Engeland en de V.S. werd ontwikkeld, maakt de duur van de operaties thans bijna onbeperkt, zodat zeer uitgebreide ingrepen uitgevoerd en doorstaan kunnen worden.
PROF. DR FR. DAELS
J. H. J. VAN DER VUURST DE VRIES.
