ook wel Bassora, is de hoofdstad van het gelijknamige vilajet en de enige havenstad van het in 1920 gestichte koninkrijk Irak (Iraq). De stad ligt aan de westelijke oever van de Sjat-elArab, ruim 110 km van de Perzische Golf verwijderd.
Alleen kleinere zeeschepen kunnen Basra bereiken. Vroeger een belangrijk handelscentrum, verminderde de betekenisvan destad in later jaren.Basra is in 637 n. Chr. ontstaan uit een militair kamp nabij de ruïnes van het oude Zobeir, waar de troepen van kalief Oman gelegerd waren om de Perzen de weg naar Indië af te sluiten. Zij was enige tijd het Athene van het Oosten, waar dichters en redenaars zich op het marktplein lieten horen. In 1538 onderwierp zich de Arabische vorst van Basra, emir Rasjid, aan Soliman, sultan van Turkije en werd door dezen met de stad beleend. Afwisselend was Basra vervolgens in handen van de Perzen (1777J, Arabieren (1787) en Turken. In 1832 geraakte de stad in de macht van Mehemed Ali, Turks onderkoning van Egypte, maar kwam in 1840 weder aan den sultan. Ónder het bewind van den bekwamen Midhat pasja, gouverneur generaal van Bagdad en later grootvizier in de jaren 1868-1872, nam de betekenis van Basra aanmerkelijk toe.
De opening van het Suezkanaal had tot gevolg dat het scheepvaartverkeer stroomafwaarts toenam. De strijd om de Bagdadspoorweg leidde er toe dat Engeland zich verzekerde van de railverbinding van Basra tot Bagdad. Basra vervulde in Wereldoorlog I een belangrijke rol als militaire basis voor het Engelse leger in Mesopotamië. Na de stichting van de staat Irak kreeg de stad een steeds groeiende betekenis als overslaghaven voor Bagdad en als centrum voor de petroleumgebieden van Mesopotamië en Iran. In Wereldoorlog II grepen — na de staatsgreep van den proDuitsen Rasjid Ali el Gailani (z Irak) op 5 Apr. 1941 — deEngelseninenlandden troepen teBasra. Nadat zij deze genoegzaam versterkt hadden, gingen zij 2 Mei 1941 tot de aanval over: op 1 Juni werd een wapenstilstand gesloten en capituleerde Bagdad.
Van de voornaamste uitvoerproducten vanBasra zijn te noemen: gerst (in 1944 ter waarde van 4 368 000 dinar), dadels (2 442 000 dinar) en wol (632 000 dinar). Totale uitvoer bedroeg 9 488 400 dinar. De invoei (in 1944 voor een totale waarde van 14 218 400 dinar) bestond uit katoenen goederen (3 446 ooo dinar), suiker (1 034 000 dinar), huiden en leer (684 000 dinar), kleding, zeep, lucifers enz.
