(-Wood) Engelse theosofe (Londen i Oct. 1847-Bombay 20 Sept. 1933), verloor op jeugdige leeftijd haar vader, William Page Wood, en werd opgevoed door Miss Marryat, zuster van Captain Marryat, de schrijver. In 1867 huwde zij met de anglicaanse geestelijke Frank Besant.
Dit huwelijk werd in 1873 ontbonden. Nu volgde, na jaren van zware innerlijke strijd, waarbij haar Christelijk geloof geheel teloor ging, een periode van werk op sociaal terrein als spreekster en schrijfster in samenwerking met de vrijdenker en politicus Charles Bradlaugh. In 1884 ging zij, sterk onder de indruk van de grote ellende in de achterbuurten der grote steden, over tot het socialisme en sloot zich aan bij de Fabian Society.In 1889 kwam zij in aanraking met mevrouw Blavatsky* en haar boek The Secret Doctrine en werd zij lid van de Theosophische Vereniging, waarvan zij na de dood van laatstgenoemde in 1891 de leidende figuur werd, voor zover het Europa en Voor-Indië betreft. Onder haar leiding week deze tak van de Theosophische Beweging zeer af van het oorspronkelijk karakter, waarbij hij zich ten dele verloor in zijpaden, zoals de VrijKatholieke kerk en de Orde van de Ster van het Oosten. Zeer nadelig voor de beweging heeft ook gewerkt de vervreemding van de Amerikaanse Vereniging als gevolg van het op de achtergrond dringen van haar voorzitter W. Q.Judge.
In 1893 ging zij naar Voor-Indië en van die tijd af begon haar belangrijke politieke carrière in dit land en haar strijd voor zelfbestuur. Een en ander leidde in igi6 zelfs tot haar internering. In 1907 werd zij gekozen tot presidente van het Indische Nationale Congres voor dat jaar. Behalve de Theosophist redigeerde zij een dagblad New India en een weekblad The Commonwealth. In tal van kleinere werken gaf zij haar persoonlijke visie op de oorspronkelijke leringen van mevrouw Blavatsky, waarvan zij ten slotte sterk afweek. Zeer veel en goed werk deed zij ook voor onderwijshervorming, o.a. door de stichting van het Central Hindu College te Benares, een onderwijsinrichting, welke later tot de eerste Engels-Indische universiteit voor Hindoes is uitgegroeid.
Ter voorbereiding van de komst van de wereldleraar werd in 1911 de „Orde van de Ster van het Oosten” gesticht, organisatorisch volkomen los van de Theosophische Vereniging. In 1925 verklaarde mevrouw Besant (Beschermvrouwe van de Orde) gedurende het Sterkamp te Ommen, dat Krisjnamoerti*, het jeugdige hoofd der Orde, de belichaming van de Wereldleraar was. De Orde werd in 1929 door Krisjnamoerti ontbonden.
Bibl.: An Autobiography (1893); In the Outer Court (1895, Ned. 1904); The Path of Disciplesbip (1896, Ned. 1903); The Ancient Wisdom (1897, Ned. 1902 enz.); Esoterie Christianity (1901, Ned. 1904 enz.); Thought power (1901, Ned. 1904); A Study in Gonsciousness (1907, Ned. 1912); An Introduction to Yoga f1908, Ned. 1909); The Changing World (1909, Ned. 1915); Mysticism (1914); Brahmavidya (1923) e.a. Met G. W. Leadbeater tezamen: Occult Chemistry (1908, Ned. 1909); Man, Whence, How and Whither (1913, Ned. 1926); The Lives of Alcyone (1924); Talks on the Path of Occultism (1926, Ned. 1927).
Lit.: Chr. J. Schuver, A. B. (1904); Th. Besterman, A Bibliography of A. B. (1924); Idem, The mind of A.
B. (1927, Ned. 1927); Idem, Mrs A. B., a modem prophet (1934); Sri Prakasa, A. B. as woman and as leader (1941); Nederlanders herdenken A. B. (1947).
