Vlaams schrijver (Antwerpen 7 Mei 1882), schuilnaam van Alfons de Ridder, studeerde aan het Hoger Handelsinstituut van zijn geboortestad, was werkzaam te Parijs, Rotterdam en Brussel en vestigde zich in 1914 definitief te Antwerpen. Hoewel geenszins kan worden beweerd dat zijn debuut, Villa des Roses (1913) — zijn enige roman in de strikte zin van het woord — niet werd gewaardeerd, breekt Elsschot toch pas in de dertiger jaren door dank zij de wijziging in de literaire opvattingen en de „ontdekking”, ruim twintig jaar na zijn debuut, door de mannen van Forum, die hem als voorloper beschouwen.
De innerlijke continuïteit werd echter nooit verbroken. Van het begin af trof Elsschot zijn eigen toon, die met de jaren alleen wat milder is geworden. Sedert Lijmen (1924), zijn eerste meesterlijke zet, treden als centrale figuren Boorman en Laarmans in zijn werk op. In Boorman, die driemaal voorkomt, nl. in Lijmen, Het Been en Het Tankschip, heeft hij geprobeerd gestalte te geven aan een superioriteitsideaal, dat hem boven zichzelf zou verheffen: een soort oppermens, die wet noch gebod kent. Laarmans, de andere typische Elsschotiaanse figuur, is Boorman’s onbeduidende tegenspeler: een stakker, die de illusie en de droom nog niet helemaal uit zijn leven heeft verbannen.
Het werk van Elsschot — zijn schaarse gedichten niet minder dan zijn proza — is ontegensprekelijk één van de oorspronkelijkste bijdragen tot de hedendaagse Nederlandse literatuur door zijn corrosieve stijl, zijn grotesk-vervormende optiek, zijn ontmaskering van het kleine in de mens en zijn ironie die een zekere meewarigheid niet uitsluit.
Bibl.: Villa des Roses (Bussum 1913); Een Ontgoocheling (Antwerpen 1921); De Verlossing (Bussum 1921); Lijmen (Antwerpen 1924); Kaas (Amsterdam 1933); Tsjip (ibid. 1934); Verzen van Vroeger (Haarlem 1934; 3de dr. onder de titel Verzen, 1947); Pensioen (Amsterdam 1937); Het Been (ibid. 1938); De Leeuwentemmer (ibid. 1940); Het Tankschip (ibid. 1942); Het Dwaallicht (ibid. 1946).
Lit.: F. Smits, W. E. (Brussel-Rotterdam 1942).
