(lett.: urine in het bloed) is de toestand, die ontstaat als de nieren haar functie niet of bijna niet meer kunnen verrichten („niervergiftiging”). Bepaalde stoffen, die door de nieren behoren te worden uitgescheiden, hopen zich nu op in bloed en weefsel vochten; in het bijzonder geldt dit voor ureum, urinezuur, creatinine, sulfaat, phosphaat, soms ook voor kalium.
Wordt er bij slechte nierfunctie nog vrij veel urine afgescheiden, dan gaan hierin anderzijds vaak stoffen verloren, die vastgehouden hadden moeten worden, bijv. natrium en chloor. Er ontwikkelt zich dus een desorganisatie in de samenstelling der lichaamsvochten. De eenvoudigste indicator is het ureumgehalte van het bloed, dat normaliter 200 tot 400 mg/l is en dat bij uraemie kan stijgen tot 6 g per liter.Uraemie kan zich heel langzaam en geleidelijk ontwikkelen bij chronische nierziekten; dit eindstadium kan aanzienlijk worden verlengd en draaglijk worden gemaakt door een dieet, dat zo goed mogelijk aan de nierfunctiestoornis is aangepast. Uraemie kan ook in korte tijd ontstaan,
1. bij ernstige shocktoestanden, doordat er dan veel te weinig bloed door de nieren stroomt;
2. bij acute nierziekten, die aanleiding geven tot oligurie (zeer weinig urine) of anurie;
3. bij afsluiting van de urinewegen door stenen, prostaathypertrophie, gezwellen of andere aandoeningen. Bij acute uraemie met anurie of oligurie of met afsluiting der afvoerwegen gelukt het vaak de oorzaak weg te nemen, waarna er kans is op herstel, terwijl in andere gevallen spontaan herstel na enige tijd mogelijk is. Vroeger stierven lijders aan acute uraemie echter binnen zo korte tijd aan de vergiftiging, dat er geen gelegenheid meer was voor herstel. Thans is het mogelijk maatregelen te treffen, waardoor zelfs bij een complete anurie het leven verscheidene weken in stand kan worden gehouden. De voornaamste maatregel is een dieet (z anurie); daarnaast maakt men zo nodig gebruik van methoden om het bloed te zuiveren door dialyse. Een dezer methoden is de kunstmatige nier, waarvan verschillende types zijn geconstrueerd ; eenvoudiger en ook zeer doelmatig is spoeling in de buikholte (peritoneale dialyse). Tijdige toepassing dezer middelen heeft reeds menigeen gered, die vroeger zeker verloren was geweest.
DR H. J. VIERSMA.