28ste president van de V.S. (Staunton, Virg., 28 Dec. 1856 - Washington, 3 Febr. 1924), stamde uit een streng Presbyteriaanse familie van Schotse afkomst.
Na een korte loopbaan als advocaat ging hij over naar het hoger onderwijs; van 1890-1910 was hij hoogleraar in de rechtswetenschap aan de universiteit van Princeton. In 1911 werd hij gouverneur van New Jersey, waar hij de aandacht trok door zijn politieke onkreukbaarheid en de door hem voorgestelde en niet zelden ingevoerde hervormingen.
In Nov. 1912 als Democraat candidaat voor het presidentschap der Republiek gesteld, werd hij gekozen dank zij de verdeeldheid in de Republikeinse partij. In 1913 aanvaardde hij zijn ambt en voerde een progressieve binnenlandse politiek. Toen Wereldoorlog I uitbrak, proclameerde hij Amerika’s neutraliteit, terwijl hij krachtig opkwam voor de handhaving van het recht der vrije zee. In 1916 werd hij met een geringe meerderheid herkozen. Zijn pogingen om een vrede te bemiddelen bleven zonder enig resultaat en in het voorjaar van 1917 maakte de „onbeperkte duikbootoorlog”, door Duitsland geproclameerd, de handhaving van de vrede steeds moeilijker, temeer doordat Wilson onder sterke druk stond van pro-geallieerde bankiers en industriëlen.
De in Apr. 1917 uitgebroken oorlog leidde hij met zeer grote kracht, al gaf hij zijn ideaal van een vrede door recht nimmer prijs: grote weerklank in de wereld vond het op 8 Jan. 1918 door hem geformuleerde program van „14 punten”. Het was op die grondslag dat de uitgeputte Centrale mogendheden zich in Nov. 1918 tot hem richtten met een verzoek om wapenstilstand. Een grote teleurstelling leverden echter voor hem de Congres-verkiezingen van diezelfde dagen op, doordat de Republikeinen de meerderheid behaalden, wat zijn positie in Amerika en daarbuiten ernstig verzwakte.
Als eerste president der V.S. kwam Wilson naar Europa, waar hij met grote toewijding deelnam aan de vredesconferentie van Versailles. Wel wist hij de door hem gewenste Volkenbond een plaats te geven in het vredesverdrag, maar tegenover politieke realisten als Clemenceau en Lloyd George was hij te weinig opgewassen. In Amerika teruggekeerd moest hij ervaren dat zijn volk zich weer in zo grote mate naar het vooroorlogse isolationisme had gekeerd, dat het hem niet gelukte in de Senaat de vereiste 2/3 meerderheid voor het vredesverdrag te krijgen; een ernstige ziekte maakte het hem verder onmogelijk met kracht voor zijn ideaal op te komen. In Nov. 1920 werd de Republikein Harding met een overweldigende meerderheid tot president gekozen.
PROF. DR J. PRESSER
Bibl.: Congressional Government (1885); A History of the American People (1902); Constitutional Government in the U.S.A. (1908); The New Freedom (1913); The Public Papers of W.W., ed. by R. St. Baker and William E. Dodd, 6 dln (1925-1927)» Leaders of Men (1952).
Lit.: R. S. Baker, W. W., Life and Letters, 8 dln (1927-1939); J. P. Tumulty (zijn partic. secretaris), W.
W. as I knew him (1922); The Intimate Papers of Col. House, 4 dln (1926-1928); R.S. Baker, W. W., 8 dln (1927-1939); Josephus Daniels, The Wilson Era, Years of Peace 1910-1917 (1944); H. C. F.
Bell, W. W. and the People (1945); R. Granston, The Story of W. W. (1945); A. S. Link, W.: The Road to the White Home (1947)
