(1) noemt men het samenwerken van organen tot eenzelfde verrichting. Zo werken bijv. bij de ademhaling verschillende groepen van spieren synergistisch.
Ook spreekt men van synergisme, wanneer twee of meer geneesmiddelen in dezelfde zin werken, zodat het effect er van met de som der werkingen dier middelen afzonderlijk overeenkomt en niet kleiner (2 antagonisme) of relatief groter is dan die som.(2, theologie) is de leer dat de mens met God kan medewerken aan zijn bekering en zijn zaligheid. Het treedt op in het semi-pelagianisme, dat van invloed is geweest op de R.K. leer der goede werken. Luther verwierp het synergisme tegenover Erasmus. Toen Melanchthon in de latere uitgaven zijner Loci de Erasmiaanse opvatting bijviel, dat de mens door zijn vrije wil in staat is zich tot de genade te wenden, ontbrandde de zgn. synergistische strijd (l556-’6o), waarin vooral Flacius zich op overdreven wijze tegen Melanchthon en de zijnen weerde. In de Formula Concordiae (1580) werd het synergisme veroordeeld.
