Russisch staatsman (Tsjerkoetino 12 Jan. 1772 - St Petersburg 23 Febr. 1839), zoon van een pope, chef van de kanselarij van het ministerie van Binnenlandse Zaken onder tsaar Alexander I, begeleidde deze naar de conferentie van Erfurt (1808). Sedertdien was hij een van Alexanders voornaamste raadslieden.
Op diens verzoek ontwierp hij een constitutie vnl. naar Frans model met vertegenwoordigende lichamen, maar alleen enkele administratieve hervormingen daaruit werden doorgevoerd (o.a. de instelling van een Raad van State).Als homo novus met verlichte denkbeelden was Speranskij bij de hofkringen niet geliefd; ook gold hij als francophiel. Daarom viel hij aan de vooravond van de inval van Napoleon in Rusland in ongenade en werd zelfs naar Perm verbannen. In 1816 kwam hij weer vrij, werd zelfs in 1819 gouverneur van Siberië, maar na zijn terugkeer naar St Petersburg had hij geen invloed meer. Op last van Nicolaas I maakte hij in 1833 een codificatie van de wetten, maar dit mocht niet meer zijn dan een systematisatie, zonder enige vernieuwing.
PROF. DR TH. J. G. LOCHER
