Latijn Seleucus, naam van verschillende koningen van Syrië in de Hellenistische tijd. Vermelding verdienen:
1. Seleukos I Nikator, een generaal van Philippus II van Macedonië (geb. 358 of 353), nam deel aan de tocht van Alexander de Grote, kreeg na diens dood een hoog ambt en na de strijd tegen Perdikkas de satrapie over Babylon; werd door Antigonos afgezet en vluchtte naar Egypte, waar hij een verbond der Diadochen, in het bijzonder van Cassander en Lysimachos, tegen Antigonos tot stand bracht. Seleukos herkreeg zijn satrapie, veroverde Medië en Baktrië en drong door tot Indië, waar hij met koning Sandrakottos (Chandragupta) in aanraking kwam. In 305 nam hij de koningstitel aan.
In de beslissende strijd der Diadochen tegen Antigonos behaalde hij de overwinning bij Ipsos (301); hij verkreeg daardoor Syrië, Mesopotamië en een deel van Klein-Azië. Met Demetrius Poliorketes sloot hij een verbond (hij huwde diens dochter), maar plaatste hem na een oorlog later in eervolle gevangenschap, waarin hij stierf. Zijn echtgenote stond hij af aan zijn zoon Antiochus (I) en gaf hem de heerschappij over het O. van zijn rijk, een gelukkige verdeling, die echter geen stand hield. Hij drong door in Klein-Azië en overwon hier Lysimachos van Thracië (281), werd echter op weg naar Thracië vermoord door Ptolemaeus Keraunos (zoon van Ptolemaeus I), die hij bij zich had opgenomen en die nu voor korte tijd koning van Thracië werd. Hij was stichter van de hoofdstad van Syrië, Antiochië a. d. Orontes (genoemd naar zijn vader Antiochus), dat hij tot een middelpunt van kunsten en wetenschap maakte, en vele andere steden (zie Seleucia). Naar hem wordt de dynastie die der Seleuciden genoemd.
2. Seleukos II Kallinikos (247-227),zoon van Antiochus II, is bekend door de oorlog met Ptolemaeus III Euergetes, die wraak nam voor zijn zuster, Berenike, gemalin van Antiochus II, die door Seleukos gedood was (Derde Syrische oorlog). Hij werd overwonnen en geraakte later in strijd met zijn broeder Antiochus; daardoor kon hij de stichting van het Parthisch rijk der Arsaciden, waardoor hem een deel van zijn rijk werd ontnomen, niet verhinderen. Het geslacht der Seleuciden regeerde tot 64 v. Chr.
Lit.: H. Bouché-Leclercq, Hist. des Séleucides (1913); E. R. Bevan, The House of Seleucus, 2 dln (1902).
