is een volksstemming, dienend om de beslissing van het volk in te roepen over een door de volksvertegenwoordiging aangenomen wetsontwerp of besluit. Meestal is het besluit tot het houden van een referendum aan bepaalde, bij de constitutie omschreven voorwaarden gebonden, zoals de aanvraag daartoe door een bepaald aantal burgers of de beslissende kracht van een gekwalificeerde meerderheid.
In verreweg de meeste gevallen, ook in landen met uitgebreid kiesrecht, valt de beslissing in conservatieve zin uit. Zwitserland is het klassieke land van het referendum; daar wordt het herhaaldelijk toegepast. Men onderscheidt voorts facultatief of obligatoir referendum en soms is het referendum enkel een recht van veto. Verder kent men het referendum in Zweden, Australië, Canada en de Ierse Vrijstaat en stond het in de Constitutie van Weimar geschreven. In de meeste staten van de V.S. bestaat voorts het referendum voor zover het amenderingen op de eigen Constitutie aangaat. Ook over wijzigingen in de constitutie der Unie vinden soms volksstemmingen in de deelstaten plaats. Zo werd ten slotte bij volksstemming over de invoering van vrouwenkiesrecht en over opheffing van het drankverbod beslist.
Lit.: R. Kranenburg, Inl. in de vergelijkende staatsrechtswetenschap (1950); F. A. Bijvoet, Directe Volkswetgeving, Referendum en Volksinitiatief., diss. Amsterdam (1925).
