baron, Belgisch R.K. geschiedschrijver en publicist (Luxemburg 23 Mei 1830 - Brussel 28 Apr. 1898), studeerde te Luik en werd R.K. na het aanhoren van een preek van Lacordaire, wiens broeder professor was aan de universiteit aldaar. In 1847 ging hij rechten studeren te Brussel.
Hij knoopte er vriendschapsbanden aan met Jules Anspach, Jottrand, Van Humbeek, Dolez en Le Jeune, opteerde voor de Belgische nationaliteit, volgde leergangen aan de Sorbonne, te Bonn en te Gent, waar hij zich wijdde aan de studie der geschiedenis. Op 25-jarige leeftijd publiceerde hij zijn bekend werk over de Lombardische gemeenten, waardoor hij grote faam verwierf. Op 8 Oct. 1857 werd hij te Gent tot hoogleraar in de geschiedenis benoemd, ondanks het verzet der linkse partij, maar op 28 Aug. 1858 door de liberale minister Rogier, na de val der R.K. regering Dedecker, afgezet. Dit gaf 26 Jan. 1859 in de Kamer der Volksvertegenwoordigers aanleiding tot een interpellatie; op 27 Mei 1861 verkreeg echter de Haulleville, bij eenparigheid van stemmen, de vijfjaarlijkse staatsprijs voor zedekundige en politieke wetenschappen. Daarop vestigde hij zich te Brussel en werd leider van het dagblad L'Universel, dat een democratisch program en ook het recht der Vlamingen verdedigde. Dit orgaan verdween echter op 14 Sept. 1862 ten gevolge van de scherpe reactie der behoudsgezinden.
Met Ducpétiaux, zijn gewezen medewerker aan dit blad, organiseerde hij nadien het eerste Congres van Mechelen. Hij was tevens een der eerste leden van de redactie van La Revue Générale. Toen Ducpétiaux, in 1863, Le Journal de Bruxelles overnam, werd Haulleville hoofdredacteur. Hij hervormde het orgaan, dat grote invloed verkreeg en in 1884 veel bijdroeg tot de overwinning der R.K. Op 1 Jan. 1890 verliet hij het blad en op 31 Dec. 1890 het tijdschrift. Op 30 Jan. 1891 werd hij benoemd tot conservator van het museum der Hallepoort.
In 1895 werd hij gemeenteraadslid van Brussel. Op het einde van zijn leven ijverde hij ten voordele van het R.K. volkstoneel, maar kon zijn plannen daartoe niet verwezenlijken.DR M. CORDEMANS
Bibl. : Hist. des communes lombardes depuis leur origine jusqu’à la fin du XIIIe siècle (Gand 1857-58, 2 bkd.) ; Les catholiques et les libertés constitutionnelles en Belgique (Paris 1863) ; La nationalité Belge ou Flamands et Wallons (Gand 1870); L’avenir des peuples catholiques (Bruxelles 1876, in 8 talen vertaald).
Lit.: Baron de Haulleville, Prosper de H. (Leuven 1931); Le Baron de H. in: Revue Générale (Febr. 1890).
