ook Petrus de Alliaco genaamd, Frans kerkgeleerde (Compiègne 1350 Avignon 9 Aug. 1420), een der belangrijkste theologen, filosofen en kerkpolitici tijdens het grote Westerse schisma, studeerde te Parijs (1372), was professor aan de universiteit (1380) en hoofd van het Navarra-college aldaar (1384), werd in 1389 biechtvader en aalmoezenier van koning Karel VI en kanselier der Sorbonne, in 1395 bisschop van Le Puy, in 1396 bisschop van Kamerijk (vandaar: Cameracensis) en in 1411 door paus Johannes XXIII tot kardinaal benoemd. Hij speelde een grote rol in genoemd schisma, ontstaan doordien twee pausen, die van Rome en Avignon, elkander de pauselijke macht betwistten.
Toen na de keuze van Benedictus XIII (Petrus de Luna) in 1394 te Avignon bleek, dat deze tegenover Bonifacius IX weinig neiging toonde om het schisma bij te leggen en volgens zijn belofte van zijn waardigheid afstand te doen, kwam d’Ailly tot de overtuiging dat slechts door een algemeen concilie, dat boven den paus stond, het schisma kon worden beëindigd.Weinig invloed had hij op het concilie van Pisa (1409), maar veel meer op dat van Constanz (1414), waar hij na de vlucht van Johannes XXIII met Jean Gerson verklaarde, dat het concilie ook zonder den paus, die slechts zijn onderdaan is, kon vergaderen en waar hij een der rechters was van Johannes Hus (1415). Gedurende het gehele concilie was zijn houding ten opzichte van Johannes XXIII weifelend. Paus Martinus V, die te Constanz werd gekozen, benoemde d’Ailly tot zijn legaat te Avignon. D’Ailly was een veelzijdige en uitermate geleerde persoonlijkheid. Als aanhanger van Ockham’s nominalisme bracht hij diens leer in praktijk; in de psychologie was hij meer Thomist. Behalve zijn leer van de superioriteit van het concilie over den paus (conciliaire theorie), leerde hij ook, dat het concilie kon dwalen en men zich op een ander kon beroepen. Hij twijfelde ook aan de pauselijke onfeilbaarheid. Literair was hij zeer werkzaam. Zijn geografisch werk Imago mundi (1410) heeft Columbus gesterkt in de hoop, door westwaarts te varen Indië te zullen vinden.
Bibl.: D’Ailly’s werken in de Opera Omnia van Joh. Gerson, ed. L. E. du Pin, 2de dr., Hagae Comitis (’s-Gravenhage 1728), 5 dln; G. Tschackert, P. von Ailli; Anhang: Anecdotorum partes selectae (Gotha 1877); Imago Mundi, texte latin et trad. fran$. par E. Buron, 3 dln (Paris 1930); L. Salembier, Les oeuvres frang. du Cardinal P. d’A. in: Revue de Lille, 25 en 26, 1906-1907; Idem, Bibliographie des oeuvres du Cardinal P. d’A. (Paris 1908).
Lit.: L. Salembier, Un évêque de Cambrai et la découverte de l’Amérique (Lille 1892); Idem, Petrus ab Alliaco (Lille 1886); Edm. Buron, La part de Pierre d’Ailly dans la découverte de l’Amérique in: La Géographie, t. LVI (1931); L. Salembier, Pierre d’Ailly and the discovery of America in: Historical records and studies, vol. VII (1924).
