is het register der burgerlijke zaken, dat de griffiers van de Hoge Raad, de Gerechtshoven en de Rechtbanken aanhouden volgens regelen, door de minister van Justitie gesteld; zij worden hierin, al naar gelang zij worden aangebracht, opgenomen en genummerd met aantekening van partijen en haar procureurs. Op deze rol wordt ook kortelijks aantekening gehouden van wat in elke zaak voorvalt.
Voor zaken in kort geding wordt een afzonderlijke rol gehouden.De eiser legt voor de inschrijving een „rolbriefje” over met de nodige gegevens. In praktizijnstaal heet dit rolbriefje „placet”; deze betiteling is een historische onjuistheid, want een „placet” hield vroeger een verzoek in om een gunstige voorrang en was een misbruik, dat door de Franse Omwenteling in 1790 tot een eind is gekomen. Het huidige rolbriefje is de rechtskundige nazaat van de oude „presentatie”.
Ook bij het Kantongerecht wordt een rol ondersteld (art. 119 W.v.B.Rv.), doch niet verder geregeld; de aanmelding bij wege van inschrijving op de rol is niet voorgeschreven, doch wel gebruikelijk. In het stadhuis in Kampen toont men de bezoeker nog een rol, die daar een omwentelende balk is; doch al vroeg is de rol niet anders geweest dan een papieren register.
Lit.: R. van Boneval Faure, Het Nederlandsche burgerlijk procesrecht II, 4de dr. (Leiden 1900), blz. 111-113; C. W. Star Busmann, Hoofdst. v. Burg. rechtsvord. (1948), par. 54.
