(follikelhormon, bronsthormon) is het vrouwelijk geslachtshormon, geproduceerd door de rijpende follikel (z maandstonden). Behalve oestron kent men nog twee bronsthormonen, oestradiol en oestriol, die chemisch nauw verwant zijn, en die worden aangeduid met de naam oestrogene stoffen.
In 1930 is oestron voor het eerst bereid door Doisy en Butenandt uit urine van zwangere merries. De drie hormonen worden uitgescheiden in de urine en kunnen ook worden aangetoond in de moederkoek. Ze hebben als basisstructuur cyclopentaanphenantreen; oestron is C18H220. De oestrogene stoffen hebben verschillende werkingen in het lichaam:
1. Zij bevorderen de ontwikkeling van de vrouwelijke secundaire geslachtskenmerken zoals de beharing, groei der borsten en vorm van het bekken.
2. Zij zijn een schakel in de maandstondencyclus.
3. In grote hoeveelheden toegediend remmen zij de zogafscheiding en de normale functie van de eierstokken.
4. Bij de man remmen grote hoeveelheden oestron de ontwikkeling van de teelballen en daarmee die van de mannelijke secundaire geslachtskenmerken (anti-masculiene werking). In de teelballen wordt normaal een zeer geringe hoeveelheid oestron geproduceerd.
5. Zij hebben een typische werking op de kalkstofwisseling: bij een hoge dosis oestron wordt kalk afgezet in de lange beenderen en wordt kalk onttrokken aan de beenderen van het bekken.
Klinisch wordt oestron bii verschillende ziekten toegepast; de werking berust deels op een physiologische basis, deels op ervaring. Vele klachten ten gevolge van de menopauze kunnen met oestron worden opgeheven. Wanneer de maandstonden achterwege blijven (amenorrhoe) en wanneer de geslachtsorganen onvoldoende zijn ontwikkeld (hypoplasie) kan oestron een gunstige werking uitoefenen. Een aanzienlijke, tijdelijke, vermindering van de ziekteverschijnselen verkrijgt men bij kanker van de voorstanderklier (prostaat) door hoge dosis oestron. Een enkele maal heeft oestron een gunstige invloed op acne.
De werking van oestron is het grootst indien men het in de spieren spuit. Soms past men het plaatselijk toe: in zalven (absorptie door de huid) en in vaginale tabletten (absorptie door het slijmvlies van de schede).
De laatste jaren zijn een aantal synthetische oestrogene stoffen bereid, die dezelfde werking hebben als oestron, maar chemisch geheel verschillend zijn. Het grote voordeel is dat ze in tabletvorm kunnen worden ingenomen. Hiertoe behoren diphenylaethyleen (stilboestrol) en Iynoral.
A. WESSELIUS-DE CASPARIS.
