is sedert onheuglijke tijden het heilig getal bij uitnemendheid, vermoedelijk omdat de primitieve mens een groter getal niet kende. Drie is dan het cijfer van de totaliteit en het heeft die betekenis behouden lang, nadat de mens geleerd had grote hoeveelheden te berekenen.
In het Oud-egyptisch wordt het meervoud door drie korreltjes of streepjes aangeduid. Ook andere getallen hebben echter religieuze en magische waarde, vooral vijf, zeven, acht, twaalf. — Talloze gebruiken vinden hun kracht in of versterken die door de driemalige herhaling. „Du musst es dreimal sagen,” meent nog Mephistopheles in de Faust. Ook de Nederlandse gewijde taal spreekt nog van driemaal heilig en het plechtige spraakgebruik kent uitdrukkingen als driewerf gevloekt enz. Al deze gebruiken berusten op de kracht van het getal Drie, genomen als aanduiding van de totaliteit. „Driemaal heilig” betekent dus een heiligheid, waarnaast of waarboven geen heiligheid meer is, enz.Ook in de godsvoorstelling speelt het getal Drie een belangrijke rol. Vooreerst in die gevallen, waar de godheid als een onbestemde pluralis wordt opgevat, een collectieve Macht: in Griekenland zijn het de Moiren, Chariten, Muzen (eerst later zijn die negen in getal); in de Germaanse wereld de Nornen; in de sprookjes en sagen de drie Moeders, Feeën enz.
Anders, meer organisch, is het getal Drie toegepast, wanneer verschillende goden tot zgn. Triaden worden samengevoegd. De band is dan vooreerst de familieverhouding: in Egypte die van de vader, Osiris, de moeder, Isis, en de zoon, Horus. Deze Triaden staan naast de Dyaden, waarin bijv. twee broeders (de Dioskuren) of moeder en zoon, respectievelijk geliefde (de Aziatische Grote Moeder, Kybele, met Attis) optreden. — Van nog groter gewicht voor de religie is de Triade echter, wanneer de eenheid niet familiaal, doch mystiek wordt gedacht. Zo zijn in het Hindoeïsme de goden Brahma, Roedra en Wisjnoe de drie vormen van het onstoffelijke Absolute. In het Indische epos Mahâbhâratâ is Prajapati schepper in de vorm van Brahma, onderhouder in die van Wisjnoe, vernietiger in die van Sjiwa. De namen wisselen: soms is Sjiwa de hoofdpersoon, terwijl ook Krisjna voorkomt. Het doel van de triadische theorie is het tot stand brengen van harmonie tussen verschillende religies, die zich elk om één godheid concentreren. Daarbij komt dan echter de mystiek-speculatieve bedoeling om in de Drieheid het Volstrekte uit te drukken. Ook in het Boeddhisme komen dergelijke gedachten voor (zie Drieëenheid).
PROF. DR G. VAN DER LEEUW
Lit.: H. Th. Obbink, De Godsdienst in zijn verschijningsvormen (1947); D. Nielsen, Der dreieinige Golt in religions-historischer Beleuchtung (1922).
