Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-01-2023

LINIE

betekenis & definitie

is in de versterkingskunst een aaneengeschakelde of met tussenruimten aangelegde rij verdedigingswerken tot verdediging van grondgebied. Reeds in de alleroudste tijden werd van linies gebruik gemaakt, meestal tegen invallen van plunderende benden, als de Chinese Muur, de Limes, de Hadrianus- en de Trajanuswal der Romeinen.

Zij bestonden dan uit een doorlopende muur of gepalissadeerde wal en gracht; wachttorens verschaften logies aan de bezetting. In de Middeleeuwen vinden wij geen dergelijke linies; bekend is evenwel het in de Noormannentijd aangelegde Danevirke in het Z. van Sleeswijk, dat nog in 1848 werd verdedigd tegen de Pruisen. In de oorlogen der 17de en 18de eeuw werd veel van linies gebruik gemaakt, zowel tot beveiliging tegen brandschatting als voor strategische doeleinden. Zij konden zowel uit een doorlopende wal en gracht bestaan als uit een reeks forten of kleine redoutes. In Nederland is te allen tijde veel werk gemaakt van linies; zo kennen wij behalve de Oude- en de Nieuwe Hollandse Waterlinie de IJsel-, de Grebbe-, de Boertangerlinie (van Koevorden tot Nieuweschans), de oude Friese linie, de linie van Beverwijk, en een reeks linies en stellingen van Bergen op Zoom tot Grave, w.o. de Zuider-Waterlinie. Ook Zeeuwsch-Vlaanderen werd door linies verdedigd. Van al deze linies zijn nog meer of minder belangrijke restanten aanwezig. Zij steunden bijna alle op onderwaterzetting of moeras. In 1940 hebben de Grebbelinie en de zgn. Peel-Raamstelling een rol gespeeld. Uit Wereldoorlog I is bekend de Hindenburglinie in Noord-Frankrijk; uit Wereldoorlog II de Maginotlinie, de Westwall, de Siegfriedlinie en de Atlantikwall. Uit den aard der zaak is het steeds de zwakkere die steun zoekt in linies en stellingen. Het zich vastleggen er in leidt op den duur tot de ondergang; ook is aan duurzame stellingen het gevaar verbonden dat zij te grote financiële middelen aan de mobiele strijdkrachten onttrekken. Een linie beantwoordt echter aan haar doel wanneer zij de (tijdelijk) zwakkere tijdwinst verschaft om onder gunstiger omstandigheden tot het offensief te kunnen overgaan, of ook indien zij de mogelijkheid schenkt, op een bepaald deel van het oorlogstoneel met geringe krachten te volstaan om elders met overmacht te kunnen optreden (de Westwall in 1939).

< >