of Russische Autonome Kazaken- of Kozakken-Sovjet-republiek, groot 2 852 620 km2 met 6 146 000 inw., is op 5 Dec. 1936 een constituerende republiek van de U.S.S.R. geworden.
LIGGING
Kazakstan wordt in het N. door de F.R.S.S.R., in het O. door China, in het Z. door Oesbekistan en de Kirgiezen Republiek, in het W. door de Kaspische Zee en de F.R.S.S.R. begrensd. Het is na de F.R.S.S.R. de grootste republiek van de Sovjet-Unie. De lengte van West naar Oost bedraagt bijna 3000 km, die van Zuid naar Noord meer dan 1500 km.
BODEMGESTELDHEID
Kazakstan omvat de Kirgiezensteppe, de zandwoestijnen Kisilkoem en Akkoem, het bergland van de zuidelijke Altai en de Tarbagatai en een deel van het noordelijke voorland van de Tiensjan.
BEVOLKING
De republiek heeft sedert 1927 als hoofdstad Alma Ata (1938: 230 528 zielen), vroeger Wjerniji geheten, thans centrum van de Russische filmindustrie en militair hoofdkwartier van Centraal-Azië. 1 706 150 inw. zijn gevestigd in stedelijke centra. Van de bevolking bestaat ca 60 pet uit Kazak-Kirgiezen en ca 35 pet uit Russen en Oekraïniërs; deze laatsten hebben zich grotendeels in de graangebieden langs de noordelijke grens gevestigd. In het uiterste Z. worden Oesbeken aangetroffen. Tot 1937 waren zeer veel Kazaken nomaden.
NIJVERHEID
Ca 35 a 40 millioen ha, vnl. in het midden en het W., bestaat uit woestijn of steppe. Door irrigatie zijn echter delen daarvan voor landbouw geschikt gemaakt. De Ksyl-Orda-stuwdam in de Syr Darja, een der grootste in de U.S.S.R. (in 1944 voltooid), is vooral van belang voor de irrigatie in het Ksyl-Orda-gebied (rijstteelt). Ruim 6,8 millioen ha bestaat uit bewerkte akkers, waarvan 5,5 millioen bestemd voor de verbouw van graan, merendeels in de zwarte-aardestrook in de noordelijke rand van de Kirgiezensteppe, en 292 400 ha bestemd voor de teelt van handelsgewassen (katoen, suikerbiet, tabak, rubberleverende planten en mosterdzaad). De republiek heeft bovendien vruchtenteelt, wijngaarden en beschikt over vele medicinale kruidensoorten, die thans ook geteeld worden. Kazakstan is beroemd om zijn schapen, die de helft van de veestapel uitmaken, en die een zeer goede wol leveren, w.o. een nieuw soort (akharomerino).
DELFSTOFFEN
De republiek is rijk aan delfstoffen : steenkolen en wolfram in het centrale deel (Karaganda); olie in het W. (langs de Emberivier); koper, lood en zink (van deze ertsen bezit Kazakstan bijna de helft van de voorraden van de Sovjet-Unie) en IJslands spaat (in het Z.); nikkel en chroom in de omgeving van Kustenai en Semipalatinsk, benevens molybdeen. In oostelijk Kazakstan deed men rijke vondsten aan mangaan en werden nieuwe steenkoollagen ontdekt, in het Z. nieuwe koperlagen en bauxiet. Het N.W. bleek veel ijzererts te bevatten. Ook goud komt in de bodem voor.
INDUSTRIE
De industrialisatie heeft in korte tijd grote vorderingen gemaakt. Aan steenkool wordt thans bijna 16,4 millioen ton gewonnen. In Leninogorsk en Dsjim-kent smelt men lood; de Balkasj, Irtysj en Karsakpai koperraffinaderijen voorzien de republiek van non-ferro metalen. Vlees- en visverwerkende bedrijven zijn gevestigd resp. in Semipalatinsk en Goerjev, een chemische fabriek in Aktjoebinsk. In Emba en Aktjoebinsk zijn olieraffinaderijen (vliegtuigbenzine); een tractorenfabriek werd gebouwd in Roebtsowsk (aan de spoorweg van Semipalatinsk naar Barnaul). Voor opwekking van electrische energie werden verscheidene hydro-electrische centrales gebouwd, zoals o.a. bij Ksyl Orda, terwijl die van Oest-Kamenogorsk de voltooiing nadert.
VERKEER
Het spoorwegnet heeft een lengte van 8700 km. Bezat voor 1917 het gebied slechts één spoorlijn — die van Orenburg naar Tasjkent — thans is de republiek door spoorlijnen met de Oeral en westelijk Siberië verbonden, terwijl tevens de afzonderlijke delen van Kazakstan nauwer aan elkaar werden gesmeed. Wat het wegennet betreft kan opgemerkt worden dat de voornaamste plaatsen in het oostelijk deel thans door goede wegen onderling verbonden zijn, zodat een verbinding tot stand is gebracht tussen het Altaigebied (koper-, lood- en gouderts) en de agrarische en industriële gebieden van Semipalatinsk en Oost-Kazakstan.
ONDERWIJS
Het onderwijs is in de latere jaren zeer verbeterd; 86 pet van de bevolking kan lezen en schrijven. Kazakstan telt o.m. 89 technische scholen, 23 inrichtingen voor hoger onderwijs en 120 speciale instituten, een meteorologisch instituut in Bepak-Dala (Honger Steppe), terwijl in 1945 een academie van wetenschappen werd gesticht.
Lit.: G. Steber, L’Asie centrale soviétique et le K. (Paris 1939).
