of Land van Kalewa is de naam van een Fins heldendicht. Die naam is ontleend aan Kalewa (Vader der helden), een bijnaam van Wainamöinen, de hoofdpersoon der Finse sage.
De drie heldhaftige goden en halfgoden, Wainamöinen, een tovenaar en dichter, tevens uitvinder van de lier (kantele), zijn broeder, de kunstsmid Ilma of Ilmarinen en beider tegenstander, de vrolijke en lichtzinnige Lemminkainen, zijn de hoofdpersonen van het gedicht. Er is een overeenkomst tussen Lemminkainen en Balder. De laatste wordt gedood door een misteltak, die tegen hem wordt geslingerd; de eerste door een slang, die een herder naar hem werpt. Balder kan door niets worden gewond behalve door de mistel; Lemminkainen kent bezweringsformules tegen alles, behalve tegen slangen. De handeling bepaalt zich vnl. tot tweeërlei streven, vooreerst om de dochter van Louhi, een waardin in Pohjola (Noordland), tot vrouw te verkrijgen, en in de tweede plaats om de sampo te vervaardigen, een tovermolen die meel, zout en geld oplevert en overal vruchtbaarheid en welvaart verspreidt. Het gedicht is slechts in zeer betrekkelijke zin een volksepos.
De lotgevallen van Wainamöinen, Lemminkainen en Ilmarinen werden bezongen in langere of kortere liederen, die in het midden der 19de eeuw nog in de volksoverlevering bewaard waren gebleven. Zij waren vooral verspreid in het Karelisch gebied aan weerszijden van de Fins-Russische grens, in Ingermanland en in Estland, maar sporadische resten in westelijke gebieden wijzen er op, dat zij eertijds over het gehele taalgebied bekend waren en zelfs naar alle waarschijnlijkheid in het W. van Finland zijn ontstaan, maar alleen aan de randgebieden met minder ontwikkelde cultuur zich hebben kunnen handhaven. Uit een groot aantal varianten, die door verschillende folkloristen, in het bijzonder door Lönnrot, zijn opgetekend, heeft deze, uitgaande van de mening, dat hij hier de fragmenten van een verloren epos voor zich had, het gewaagd een samenhangend gedicht samen te stellen. De eerste uitgave, die in 1835 verscheen, telde 12 000 verzen, in de traditionele versvorm van viervoetige trochaeïsche regels; bij een tweede uitgave, in 1849, was het gedicht tot 22 795 regels uitgedijd; en aldus bleef de vorm definitief gehandhaafd. Deze geweldige omvang heeft Lönnrot niet uit de traditie zelf kunnen reconstrueren, maar hij heeft de hiaten tussen de afzonderlijke episodische volksliederen aangevuld door een uitgebreid gebruik te maken van magische gezangen (zgn. toverrunen) en heeft zich niet ontzien, waar het nodig was, zelf versregels en zelfs grotere stukken er bij te dichten. Zo kan de Kalevala niet als een werkelijk volksepos worden beschouwd en moet het onderzoek beginnen, met de toevoegingen van Lönnrot er weder van te elimineren.
Het zingen van de runen geschiedt gewoonlijk door twee personen, die met de knieën tegen elkaar zitten. De eerste geeft het thema aan, dat door de tweede in gevarieerde vorm wordt herhaald. Een dergelijk gebruik vindt men o.a. ook bij de Samojeden.Hoe de inhoud van het gedicht te beoordelen is, kan niet met zekerheid worden gezegd. Ongetwijfeld steken er mythische elementen in, al zijn deze in Lönnrot’s redactie door de opneming van magische runen ook buiten verhouding vermeerderd. Daarom behoeft het gedicht nog niet op heidense mythen terug te gaan. De Finse geleerde Kaarle Krohn kwam tot de conclusie, dat de handeling in hoofdzaak historische gebeurtenissen uit de Middeleeuwen zou weerspiegelen, maar oudere elementen kunnen er ongetwijfeld wel insteken. De zeer spaarzaam voorkomende historische gedeelten hebben uitsluitend betrekking op de strijd tegen de Lappen, niet op die tegen de Zweden en Russen. In de Kalevala wordt meer met toverformules dan met wapenen gevochten.
De helden verslaan elkaar vaak met roemzuchtige redevoeringen, waarbij de zanger (dichter) zich met het voorgedragene identificeert. Naast reeksen versregels, die rijmen, komen er ook lange rijmloze stukken voor. Het rijm wordt vooral toegepast met declinatie- en conjugatie-uitgangen. Ook stuit men veel op bewust toegepaste herhalingen en op een parallelisme (runon kerto). Deze verschijnselen vindt men niet in de poëzie der met de Finnen verwante volkeren, alleen bij de Lappen en de Mordwinen komen ze sporadisch voor. De betekenis der Kalevala, die o.a. Longfellow tot zijn Hiawatha inspireerde, is vooral groot voor de nationale Finse literatuur, daar het volk uit dit gedicht de kracht geput heeft tot de culturele renaissance, die het in de 19de eeuw heeft totstandgebracht (.? Finland, taal en letterkunde).
Uitgave: Kalevala (Helsinki 1918; met commentaar); Niemi, Kalevalan Kokoonpano (Helsinki 1898; afscheiding der toevoegsels van Lönnrot); Suomen Kansan Vanhat Runot (voll. uitg. der volkspoëzie, 1908 vlgg.).
Lit.: D. Comparetti, Der Kalewala oder die traditionelle Poesie der Finnen (Halle 1892); K. Krohn, Kalevalan Runojen historia (8 dln, Helsinki igo3-’o9); idem, Kalevalan-Kysymyksia (Helsinki 1918); idem, Kalevalastudien (6 dln, Helsinki ig24-28); Ned. bewerking door Maya Tamminen (1938); door Jan Eekhout (1939).
