of Valdez, Spaans humanist (Cuenca ca 7450/1500 - Napels zomer 1541), tweelingbroeder van Alfonso, hierboven vermeld, trad evenals deze in dienst van keizer Karel V. Van 1528 af stond hij in briefwisseling met Erasmus.
Van 1531 tot 1541 woonde hij in Italië, aanvankelijk te Rome, daarna te Napels, waar hij voor een kring van uitgelezen geesten (Bernardino Ochino, Pier Paolo Vergerio, Vittoria Colonna, Giulia Gonzaga) zijn Erasmiaanse leerstellingen ontwikkelde. Zijn Dialogo de la lengua (ca 1535) is een geschrift waarin de auteur tracht voor Italianen de Spaanse taal te verklaren.Het werd voor het eerst in 1737 uitgegeven door Mayans in zijn Origenes de la lengua espanola. Pas in onze tijd is de Dialogo als een monument in de geschiedenis van de Spaanse taal op zijn juiste waarde geschat. Ofschoon hij de beste prozaschrijver van zijn tijd was, heeft Juan de Valdés bij zijn leven niets gepubliceerd. Zijn commentaar op de brief van Paulus aan de Romeinen (1556) en die op de eerste brief aan de Korinthiërs, evenals zijn vertaling van de Psalmen en die van het Mattheüs-evangelie zijn eerst in de 19de eeuw uitgegeven. Voor de gravin Giulia Gonzaga schreef hij zijn Alfabeto cristiano (in Ital. vert. gedr. Venezia 1546), waarin de rechtvaardigmaking op het geloof alleen vrijwel geleerd werd, doch waarvan de mystiek en, aan het slot, de raad voor devotioneel en kerkelijk leven volstrekt niet reformatorisch waren.
Bibl.: Diálogo de la lengua, herdr. d. J. F. Montesinos (1928); Diálogo de doctrina cristiana (geschr. 1529, gedrukt Coimbra 1925); Alfabeto cristiano, herdr. met Sp. en Eng. vert. in dl 15 v. d. Obras antiguas de los Españoles Reformados v. L. Usoz y Rio en Wiffen (1861) en d. B. Groce (1938, met biogr.); Le cento e dieci divine considerationi, Ital. vert. d. Coelius Secundus Curio (Basilea 1550, herdr. d. E. Böhmer 1860, Duitse vert. 1875); Cartas inéd. al Card. Gonzaga, uitg. d. J. F. Montesinos (Madrid 1931).
Lit.: B. B. Wiffen, Life and Writings of J. de V., otherwise Valdesso (London 1865); E. Böhmer, Spanish Reformers, dl I (Strassburg - London 1874), blz. 63-130; M. Carrasco, Alfonso et Juan de Valdés: leur vie et leurs écrits religieux (Genève 1880); M. Menéndez y Pelayo, Historia de los heterodoxos españoles (Madrid 1880-1882), dl II, blz. 149-206 en dl III, blz. 844-848; W. Schlatter, Die Brüder A. und J. de V. (1901); H. Heep, J. de V. in seinem Verhältnis zu Erasmus und dem Humanismus (Leipzig 1909); E. Cione, J. de V., la sua vita e il suo pensiero (Bari 1938); D. Cantimori, Eretici italiani (Firenze 1939, Duitse vert. 1949).
