Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 04-07-2022

Jan klaassen

betekenis & definitie

is de held van de poppenkast, die waarschijnlijk reeds in de 17de eeuw te Amsterdam op straat vertoond werd en zich in Nederland nog steeds in grote populariteit verheugt. Volgens een laat-18de-eeuwse overlevering zou hij een trompetter geweest zijn van de lijfwacht van stadhouder Willem II, die na diens dood in 1650 was ontslagen, en daarna met zijn vrouw Katrijn met een poppenkast op straat vertoningen zou hebben gegeven.

Ter Gouw heeft deze trompetter op onvoldoende grond geïdentificeerd met een wever van de naam Jan Claasz., die in 1706 met zijn vrouw Trijn Pietersdr. voor de Kerkeraad te Amsterdam werd gedaagd, omdat zij gescheiden leefden en zich aan dronkenschap en overspel te buiten gingen. In ieder geval heeft de hoofdpersoon van de poppenkast, die in Frankrijk Guignol, in Engeland Punch en in Duitsland Hanswurst of Kasperle heet, in Nederland de naam Jan Klaassen gekregen. Jan Klaasz. is ook een bekende figuur in enkele toneelstukken van Thomas Asselijn.Lit.: S. Susan, J. K., in: Berigt omtrent het Sted. Gymnasium te Deventer (Deventer 1861); J. ter Gouw, J. K., in diens: Amstelodamiana II, 3de dr. (1874), blz. 405-438; J. W.

F. Werumeus Buning, G. v. Wessem en C.J. Kelk, Marionetten (Amsterdam 1925).