Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

Jacob CABELJAU

betekenis & definitie

of Cabeliau,, heer van Mulhem (gest. Alkmaar 22 Febr. 1574), afkomstig uit Gent, nam actief deel aan de verovering van Den Briel door de Watergeuzen (1 Apr. 1572) en werd door Lumey met een aantal soldaten naar Enkhuizen gezonden, toen deze stad weigerde Spaanse troepen in te laten.

Daarna maakte hij zich met Nicolaas Ruychaver meester van Medemblik en werd er door de prins van Oranje aangesteld tot gouverneur. Vervolgens kreeg hij door onderhandeling Hoorn in zijn macht. Hij bleef echter te Medemblik, waar hij zijn gezag bedreigd zag door een gevaarlijk oproer (16 Nov. 1572), hetgeen evenwel door tussenkomst van commissarissen van de prins werd gedempt. Vervolgens werd hij benoemd tot bevelhebber van Alkmaar, maar de vroedschap wilde hem wel steun geven, doch niet tot de stad toelaten en tot het innemen van Haarlem (1573) hield hij slechts Egmond en Heilo bezet.

Bij de nadering van don Frederik ontstond te Alkmaar grote strijd omtrent de partij, welke men diende te kiezen. Cabeljau en Ruychaver wilden er binnentrekken, maar zij zagen die wens eerst vervuld, toen de burgemeester Floris van Teylingen in de raadsvergadering verklaarde, dat hij met de prins wilde leven en sterven. Toen opende de stadstimmerman Maarten Pietersz. van der Mey, geholpen door de mannen van Cabeljau, de poorten der stad (16 Juli 1573). Gedurende het beleg van Alkmaar wist hij door zijn voorbeeld allen tot moed en standvastigheid te bewegen.

Zelfs een ziekte, die hem aantastte, deed hem niet wankelen in het besluit, liever te sterven dan de stad te verlaten. Hij slaagde er in het beleg vol te houden, totdat 8 Oct. de Spanjaarden wegtrokken. Daarna bleef hij gouverneur tot zijn vroege dood.Lit.: De Navorscher, VI (1856).

< >