Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 18-10-2023

HERENIGDE NASIONALE PARTY

betekenis & definitie

(afgekort H.N.P.), ookwel Volkspartij, is de partij die door de verkiezingen van 26 Mei 1948 in Zuid-Afrika aan het bewind is gekomen. Deze partij is een voortzetting van de „Nasionale Party”, die in 1912 door generaal J.

B. M. Hertzog* is opgericht. In 1923 ging zij een coalitie met de Arbeiderspartij aan en samen kwamen zij in 1924 aan het bewind. Dat bewind duurde tot 1933 toen de „Nasionale Party” uiteengescheurd werd door een coalitie die Hertzog met generaal Smuts* aanging. Zij, die daaraan niet wensten mede te doen, bleven in de „Nasionale Party”, die toen onder de leiding kwam van dr D.

F. Malan* en in de oppositie ging tegen de nieuwe coalitie-regering.Toen op 4 Sept. 1939 deze coalitie uiteenviel over de vraag van deelneming aan de oorlog tegen Duitsland, herenigden zich vele volgelingen van Hertzog met de „Nasionale Party” van Malan; vandaar de naam „Herenigde Party”. Een aantal volgelingen van Hertzog, die niet wensten te „herenigen”, stichtten de Afrikaner Party*.

Deze Herenigde Party voerde onder leiding van dr Malan oppositie tegen het oorlogsbeleid van generaal Smuts, doch bij de verkiezingen van 1943 behaalde zij slechts 49 zetels uit 153. Na de overwinning op Duitsland in 1945 stegen haar kansen echter aanmerkelijk, omdat haar beleid nu - in plaats van op het Duitse probleem, dat een zekere houding tegenover het Britse probleem impliceerde — kon worden toegespitst op binnenlandse vraagstukken, zoals het Indiër-probleem, het naturellenvraagstuk en de incorporatie van het mandaatgebied Zuid-West-Afrika in de Unie.

Vrees voor de economische penetratie van de Indiërs, voorkeur voor een „apartheids”-beleid tegenover de inboorlingenbevolking en de kleurlingen, en de traditionele voorkeur voor een ommezwaai na het langdurig bewind van een „oorlogskabinet” bezorgden de Herenigde Party 70 zetels bij de verkiezingen van 1948, zodat zij in coalitie met de kleinere Afrikaner Party het regeringskasteel kon bezetten. Dr D. F. Malan werd premier en de leider van de Afrikaner Party, oud-minister N. C. Havenga, kreeg Financiën.

Het is gebleken dat de Herenigde Party in 1948 vrij veel stemmen van Engelssprekenden heeft gekregen. Bij volgende provinciale en tussenverkiezingen heeft zij haar machtspositie weten te behouden, maar de toekomst zal moeten leren of zij haar Engelssprekende ondersteuners op den duur behoudt en of zij opgewassen zal zijn tegen de economische crisis, die in 1949 over Zuid-Afrika is gekomen en tegen de moeilijkheden, die de internationale aspecten van het bovengenoemde beleid haar berokkenen.

De Herenigde Party is federatief georganiseerd met vrij grote zelfstandigheid van de provinciale organisaties in Kaapland, Vrijstaat, Transvaal en Natal. Naast dr Malan spelen in de partij een grote rol de advocaten J. G. Strydom, F. C. Erasmus en C.

R. Swart, thans allen minister, evenals Eric H. Louw, een van de eerste diplomaten van de Unie. De persorganen van de Herenigde Party zijn: Die Burger (Kaapstad), Die Volksblad (Bloemfontein) en Die Transvaler (Johannesburg); z verder Zuid-Afrika, geschiedenis.

PROF. DR M. BOKHORST

< >