is in het bijzonder de aanduiding van arbeid met de handen, als factor bij opvoeding en onderwijs. In de kleuterscholen is handenarbeid een integrerend deel van het onderwijs, bij het L.O. het enige facultatieve vak, dat in alle leerjaren beoefend mag worden (art. 2 L.O.wet 1920).
Handenarbeid als leervak legt het accent op technische vaardigheid: het product moet aan zekere eisen voldoen; handenarbeid als leervorm wil door de arbeid activering van de leerling en betere verwerking van de leerstof; de kwaliteit van het product is bijzaak. Beide richtingen zijn als gelijkwaardig erkend. Handenarbeid komt tegemoet aan de natuurlijke activiteit en de scheppingsdrang, bevordert de concentratie, steunt bij minderwaardigheidsgevoelens, is van belang bij beroepskeuze, de aesthetische en zedelijke vorming.Als leervak bij het L.O. omvat handenarbeid vnl. klei-, papier-, karton-, en houtarbeid, bij het V.G.L.O. ook metaal- en leerarbeid. Het is in Nederland ingevoerd op vrijwel alle neutrale bijzondere scholen en wint ook op de overige lagere scholen steeds meer veld; het is verplicht op kweekscholen voor onderwijzers, de V.G.L.O.scholen, de B.L.O.en de tuchtscholen. Ook op U.L.O.-scholen, enige H.B.S.-en en Lycea heeft dit vak een plaats gekregen, terwijl het een belangrijke rol speelt in jeugdbeweging, speeltuinwerk, e.d. Als therapie is het in Nederland nog in een beginstadium.
De enige officiële bevoegdheid is akte R, sedert 1929 rijksexamen. Officieuze diploma’s voor leeren metaalbewerking zijn die van de Ver. voor Handenarbeid. Sedert 1948 neemt deze Vereniging examen af voor de akte M.O. handenarbeid. Handenarbeid is gegroeid uit de huisvlijt in de laatste decennia van de vorige eeuw (z slöjd). In Nederland werd zij vooral bevorderd door prof. J.
H. Gunning Wzn.
Lit.: D. Been, Klei-, papieren kartonarbeid (7de dr., 1931, bevat o.m. gesch. van handenarbeid); A. Groen, Handenarbeid (1948; belangrijk werk over dit vak; uitv. beschouwingen, behandeling van techniek en toepassing en zeer uitv. lit. lijst).
