is het onderdeel van de geneeskunde, dat zich met de behandeling en genezing van ziekten bezighoudt. Voor de behandeling van zieken op wetenschappelijke grondslag is het nodig een zo goed mogelijk inzicht te hebben in de persoonlijkheid der patiënten, de aard en de oorzaken der ziekten en de daarbij voorkomende veranderingen in de verrichtingen en de bouw van het organisme.
Dan kan worden toegepast de kennis der therapie, die voor een deel op ervaring berust (empirische therapie) en deels is verkregen door proefondervindelijk onderzoek in het laboratorium en toetsing daarvan in de kliniek. De wetenschappelijk onderlegde arts beperkt zich dus niet tot de stelselmatige toepassing van een bepaalde door hem aangehangen therapeutische theorie (z natuurgeneeskunde en homoeopathie) doch kiest uit alle beschikbare en geoorloofde middelen die, van welke de grootste kans op succes is te verwachten met het geringste risico. Bij die keuze en ook bij de practische toepassing dezer middelen komen tal van factoren ter overweging, waarvan sommige -— en menigmaal niet de minst belangrijke — zich aan een exacte wetenschappelijke beoordeling onttrekken. Dit maakt dat ook de strikt wetenschappelijke beoefening der therapie — afgezien nog van mogelijke verschillen in wetenschappelijk inzicht— toch steeds een belangrijk persoonlijk element bevat, weshalve men vaak bij voorkeur spreekt van geneeskunst i.p.v. geneeskunde.Men onderscheidt somatische therapie, die met materiële middelen op de lichamelijke afwijkingen gericht is en psychotherapie, die door het uitoefenen van geestelijke invloed verbetering resp. genezing nastreeft. Bestrijding van de ziekte-oorzaak heet radicale of causale therapie. Men kan ook een afwachtende houding bij een ziekte aannemen en zich bepalen tot het nemen der noodzakelijkste maatregelen, die de voorwaarden voor de genezing zo gunstig mogelijk maken (expectatieve therapie). Het bestrijden der ziekteverschijnselen heet symptomatische therapie.
De therapeutische maatregelen kunnen bestaan uit een chirurgische behandeling (operatieve therapie) of uit de toepassing van physische, chemisch-pharmaceutische en biologische middelen. Daarmee kan men een plaatselijke (locale therapie) of een algemene werking (algemene therapie) beogen. De leer der toepassing van physische middelen, de physische therapie, omvat o.a. de mechanotherapie (massage, heilgymnastiek), de balneo- en hydrothérapie (z bad, 1), de klimatotherapie, de héliothérapie, de toepassing van warmte, licht, diathermie, korte golven, galvanische en faradische stroom, ultrasone trillingen, Röntgenstralen, radio-activiteit enz. Het meest wordt gebruik gemaakt van medicijnen, d.z. natuurlijke of synthetische chemische stoffen, die al naar hun aard en doel kunnen worden ingenomen, per clysma toegediend, ingespoten, geïnhaleerd, waarmee wordt gespoeld e.d. Er zijn chemische middelen, die min of meer direct de ziekteverwekkers bestrijden en een tot op zekere hoogte specifieke werking bezitten (z antibiotica en chemotherapie). Over tal van middelen, die vroeger zuiver empirisch werden toegepast, heeft de pharmacologie door experimenteel en klinisch onderzoek (experimentele therapie) nauwkeurige kennis verzameld, waardoor hun toepassingsgebied scherper omschreven is en waardoor andere middelen konden worden bereid. Vele chemische stoffen, die invloed uitoefenen op lichamelijke functies, zijn thans bekend. Van de biologische middelen zijn te noemen de orgaanpraeparaten en hormonen, die o.m. ter vervanging van onvoldoende afscheiding van klieren met interne secretie toepassing vinden (oreanotherapie), en de vaccins en immuunsera (vaccin- en serumtherapie), bloedtransfusie enz. Afwijkingen in de samenstelling der lichaamsvochten kunnen door de infusie van bepaalde vloeistoffen in een ader worden gecorrigeerd. Hoogst belangrijk zijn vaak voorschriften omtrent de levenswijze en de voeding (z dieet en vitamines).
Doordat de gevoeligheid van verschillende patiënten voor geneesmiddelen zeer kan uiteenlopen en doordat elk sterk werkend geneesmiddel moet worden beschouwd als een potentieel vergif, is bij elke enigszins ingrijpende therapie medische contrôle noodzakelijk. Beantwoordt de reactie niet geheel aan de verwachting, dan moet het therapeutische plan worden aangepast en soms geheel worden gewijzigd.
