(herpes zoster), aandoening, gekenmerkt door het groepsgewijs ontstaan van blaasjes op een rode huid in het innervatiegebied van een bepaalde zenuw. De blaasjes kunnen bloed bevatten en gaan zweren.
Meestal is de eruptie halfzijdig en door de mediaanlijn begrensd; vandaar de benaming zoster, dat in het Grieks halve gordel betekent. Herpes heeft hier niet de betekenis van herpein, voortkruipen, maar die van de latere kunstmatige betekenis van groepsgewijs gerangschikte blaasjes. De aandoening kan op het behaarde hoofd voorkomen (zoster capillitii) en op het voorhoofd (zoster frontalis). Ook het oog kan aangetast zijn (zoster ophthalmicus), verder de hals, borst, buik, armen en benen. Vaak gaat de ziekte met hevige pijnen gepaard.
Vandaar de oude benaming ignis sacer (Lat., ontzaglijk vuur). Na de genezing kunnen littekens achterblijven. Duur der ziekte meestal 10 dagen tot 3 weken, soms veel langer. Men neemt wel een verwantschap aan tussen gordelroos en varicellen (waterpokken).
Beide ziekten worden door een virus veroorzaakt. Sommigen menen, dat beide virussen identiek zijn. Volgens recente onderzoekingen moet men de virussen van varicellen en herpes zoster echter als aparte eenheden beschouwen, die bepaalde gemeenschappelijke antigene factoren bezitten. Gordelroos komt vnl. bij volwassenen voor in tegenstelling tot varicellen.
Men onderscheidt een symptomatische vorm van herpes zoster (na trauma, na geneesmiddelen, na acute en chronische infectieziekten) en een essentiële of idiopathische vorm. De behandeling bestaat uit applicatie van poeder, zalf of vochtige omslagen. Soms zijn pijnstillende middelen nodig.DR R. KOOIJ
Lit.: W. L. L. Carol, Leerboek der Huidziekte; Thomas M.
Rivers, Viral and Rickettsial Infection of Man (1948).
