Duits zoöloog en filosoof (Potsdam 16 Febr. 1834 - Jena 9 Aug. 1919). In 1856 werd hij assistent van Virchow en was van 1865-1908 hoogleraar in de dierkunde te Jena.
Hij was de apostel van het Darwinisme in Duitsland. Hij formuleerde de biogenetische grondwet, volgens welke de ontwikkeling van het individu een recapitulatie is van de ontwikkeling der soort en droeg door zijn geschriften zeer veel bij tot de theoretische biologie. Door zijn grote fantasie had hij echter een neiging tot overdrijven. Hij bouwde zijn theorieën uit tot een materialistische wereldbeschouwing, waarvan hij de aanhangers verenigde in een „Monistenbund”. Hij was een boeiend spreker en schrijver en tekende voortreffelijk (Kunstformen der Natur). Hij heeft zich vooral met de studie der lagere zeedieren beziggehouden.
Daartoe deed hij verschillende reizen in de Middellandse Zee, naar de Canarische eilanden (1866-1867), de Rode Zee (1873), Ceylon (1881-1882) en Java (1900- 1901). Hij verzamelde op deze reizen grote zoölogische collecties en publiceerde daarover verschillende reisbeschrijvingen.Bibi.: Berg- und Seefahrten (1857-’83, 1923); Generelle Morphologie der Organismen (1866); Natürliche Schöpfungsgeschichte (1868, 12de dr. 1920); Anthropogenie oder Entwicklungsgeschichte der Menschen (1874, 6de dr. 1910); Indische Reisebriefe (1882); Planktonstudien (1890); Systematische Phylogenie (1894-1896); Welträtsel (1899); Aus Insulinde (1901); Lebenswunder (1904); Kristallseelen (1917); Entwicklungsgeschichte einer Jugend 1852-1856 (1921); Italienfahrt (1921); Franziska von Altenhausen 1898-1903 (1927-’29); enz.
Lit.: W. BöIsche, Ernst H. (1900); W. May, Ernst H. Versuch einer Chronik seines Lebens und seines Wirkens (1909); H. Schmidt u.a., Was wir E. H. verdanken (1914); K.
Hauser, Ernst H. sein Leben, sein Wirken und seine Bedeutung für den Geisteskampf der Gegenwart (1920); H. Schmidt, Emst H. Leben und Werke (1926); Idem, E. H. Denkmal eines grossen Lebens (1934); E. H.’s Leben, Denken und Wirken, 2 dln (Jena 1943-44).
