Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 23-01-2023

EDEN, Jaap

betekenis & definitie

befaamd Nederlands schaatsenrijder en wielrenner (Groningen 19 Oct. 1873 - Haarlem 3 Febr. 1925), behaalde zijn eerste grote overwinning op de schaats als 17-jarige door in Engeland op de Prince of Orange Cup beslag te leggen. In Jan. 1893 werd Eden te Amsterdam voor de eerste maal wereldkampioen op de schaats.

Hij won zowel de 600 m, de 1500 m als de 5000 m. De geestdrift die dit succes in Nederland wekte, was grenzenloos. Een nieuw wereldkampioenschap behaalde hij in 1895 te Hamar, waar hij wel is waar op de 500 m tweede werd, doch de overige afstanden glansrijk won. Op de 10.000 m verbeterde hij het wereldrecord, dat hij op de voor die dagen verbijsterende tijd van 17 min. 56 sec bracht; in de voorgaande jaren werd de 10.000 m door de beste hardrijders nooit sneller afgelegd dan in ruim 19 min. Zijn loopbaan als amateur sloot Eden af in de winter van 1896, toen hij te St Petersburg voor de derde maal wereldkampioen werd door zich eerste te plaatsen op alle vier afstanden. Tot 1914 (O. Mathisen te Davos) bleef zijn beroemd geworden wereldrecord over 5000 m op zijn naam staan.In de jaren, waarin Eden zijn grootste triomfen op de schaats vierde, wijdde hij zich des zomers aan de wielersport. Ook daarin werd hij een groot uitblinker: hij behaalde twee wereldkampioenschappen:te Antwerpen in 1894, waar hij de 10.000 m won en te Keulen in 1895, waar hij zegevierde op de Eng. mijl.

Nadien (in 1896) ging Eden over naar de beroepssport. Een Engelse rijwielfabriek bood hem een hoog jaargeld aan en om zich beter te kunnen oefenen, vestigde Eden zich te Parijs. Dit werd hem noodlottig. Hij geraakte in verkeerd gezelschap en sprong zo roekeloos om met zijn krachten, dat hij spoedig over zijn hoogtepunt heen was. In 1902 moest hij afscheid nemen van het sportleven. In 1914 zag hij zich door zijn benarde financiële omstandigheden gedwongen nog eenmaal terug te keren in de wedstrijdsport; hij presteerde toen echter als wielrenner niets meer.

< >