(1) een gemeente in de provincie Noordbrabant, telt op 12239 ha (1947) 15097 inw., van wie (1930) 97 pet R.K. De bodem bestaat grotendeels uit zand, in het O. ook uit hoogveen (Peel), dat echter ten dele is afgegraven; ca 54 pet van de oppervlakte is cultuurgrond, waarvan ca 70 pet bouwland en 30 pet grasland.
De landbouwbedrijven dragen een gemengd karakter. Hoofdmiddel van bestaan is landbouw, daarnaast heeft de gemeente een niet onbelangrijke industrie, w.o. textielbedrijven (dekens, bontweverij); 7,5 pet is bos. In de omgeving van Helenaveen bestaat enige tuinbouw.Verder is er een tricotagefabriek, steenfabrieken, betonfabriek, een strohulzenen strookoordfabriek (Helenaveen) en een aantal coöperatieve zuivelfabrieken. In 1906 werden in deze gemeente, en wel bij Helenaveen, op grote diepte verschillende steenkoollagen aangeboord. Op de heide onder Deurne worden praehistorische begraafplaatsen gevonden. De gemeente omvat de dorpen Deurne, Liesel, Vlierden en Helenaveen, benevens een aantal buurten.
Het dorp Deurne ligt aan de spoorlijn Venlo - Helmond, en aan het kanaal van Deurne naar de Noordervaart, telt ca 4000 inw. en heeft een tweetal oude kastelen, nl. het i4de-eeuwse Slot van Peelland en het in de 15de eeuw gebouwde en in de 17de eeuw uitgebreide groot- of nieuwkasteel, dat thans in het bezit is van baron de Smeth. Het wordt reeds in 721 onder de naam Duminum genoemd en werd in 1511 door de Geldersen, in 1599 door de Spanjaarden en in 1702 door de Fransen geplunderd.
Lit.: H. N. Ouwerling, Gesch. der dorpen en heerlijkheden D.,Liesselen Vlierden (1933).
(2) is een oostelijke voorstad van Antwerpen. De bodem is vlak (1310 ha) en grotendeels zandig.
Er is land- en tuinbouw, bouwbedrijf, er zijn brouwerijen en stokerijen, houtbewerking en chemische industrie. Te Deurne ligt de vlieghaven van Antwerpen. De bevolking is gestegen van 2089 inw. in 1836 tot 56 853 in 1947, onder invloed van de nabije grote stad en de overgang van uitsluitend landbouw tot deels industriële economie. De oorsprong van Deurne zou opklimmen tot de 7de eeuw; de familie van Deurne wordt vermeld sedert 1130. In de 16de eeuw verrezen hier de lusthoven van de rijke patriciërs van Antwerpen. Maar in 1579 werd Deurne slachtoffer van de strijd tussen Staatse en Spaanse legers, en grotendeels platgebrand.
Borgerhout werd pas afgescheiden in 1836. Gothische St-Fredeganduskerk. Sterckxhof, uit de I5de-i6de eeuw, werd onlangs gerestaureerd en herbergt sedert 1934 het museum voor Vlaamse cultuur. Ter Rivierenhof, 18de eeuw, ligt temidden van boomen waterpartijen in Le Nótre-stijl (122 ha) en is sedert 1923 provinciaal park. Boekenberg, met kasteel van 1752, Chinese toren en zwemdok, is gedeeltelijk gemeentepark (10 ha).
Vlakbij, een moderne tuinwijk door architect E. van Steenbergen. Buitendien bestaan talrijke kastelen, o.a. Bisschoppenhof (17de eeuw) en Lackbors (16de eeuw), een koninklijk athenaeum, een provinciale landbouwschool, het stadion van Antwerp Football Club. LEO DE WACHTER
Lit.: J. Stockmens, D. en Borgerhout sedert de vroegste tijden tot heden (Brecht, 1895 '07, 3 dln); J. I.aenen, D. en Borgerhout van af den oorsprong tot in het begin van de 14de eeuw (Mechelen, >929).
(3) (Fr.: Tourinnes-la-Grosse) is een gemeente in Waals Brabant. De heuvelende bodem (874 ha) bestaat uit leem en zand, en is geschikt voor landbouw. Inw. (1947): 912. Deurne en Bevekom vormden in het hertogdom Brabant een Luikse enclave; in 1841 werden beide gemeenten bestuurlijk gescheiden. De verwaalsing dateert uit de late middeleeuwen. De i3de-eeuwse kerk bezit een schilderij van P. Verhaegen (1755), een schone preekstoel (1692) en een zware toren — vanwaar de Franse naam.
(4) (bij Diest), gemeente in Vlaams Brabant, ligt in de Brabantse Kempen. De vlakke bodem (638 ha) bestaat uit leem en zand. Er is landbouw. Inw. (1947): 869.
