is de aanduiding voor een verzameling van verdragen namens de Ver. Oostindische Compagnie door haar vertegenwoordigers gesloten met verschillende vorsten, sultans, hoofden en hun bevolking in de Oostindische Archipel; met vorsten van Voor-Indië (Koromandel en de samorijn van Calicut); met de groot-mogol van Bengalen; met de maharadja van Kandi (Ceylon); met de oppermandarijn in China; met de sultan van Jemen (Arabië); met de sjah van Ispahan (Perzië); met de sultan van Djohore (Malaka); met de shogun van Japan, om slechts enkele te noemen.
Deze verdragen,of overeenkomsten, firmans, accoordten, contracten, nadere contracten mitsgaders poincten, ampliaties en confirmaties beoogden de mogelijkheid te scheppen handel te drijven in Z.O.-Azië en aangrenzende gebieden. Door de omstandigheden gedwongen, ging de V.O.C. eerst later over tot het sluiten van politieke overeenkomsten. De documenten, bijeengebracht, gerangschikt en toegelicht door prof. dr J. E.
Heeres en dr F. W. Stapel (verschenen in Bijdr. Kon.
Inst. ’s-Gravenhage, 1907-1938), geven een overzicht van het werkterrein der V.O.C. en een levendig beeld van de werkzaamheid van haar voornaamste dienaren.De handelsovereenkomsten hadden ten doel: de vestiging van een absoluut monopolie voor specerijen, tin, goud enz., met uitsluiting van Portugezen, Castilianen, Engelsen en anderen. In de loop der jaren werden zulke verdragen vaak herzien en uitgebreid. Ook moesten worden gecontracteerd: vrijstelling van tolgelden en andere rechten, vrijheid van vestiging, vrije toelating (in Japan); het bouwen van een loge; het leveren van handelswaar tegen vooraf vastgestelde prijzen; tot extirpatie van nagelbomen; tot uitsluiting van concurrentie; tot vrijstelling van inen uitvoerrechten, tot regeling van de handel met en in China.
De politieke contracten spreken van vrede en vriendschap, van het intact laten van versterkingen; van capitulatie; van plaatsing onder Nederlandse souvereiniteit en erkenning van Nederlands opperhoogheid; van het in bezit nemen van St Helena. Het Bongaais verdrag en het Painan contract worden ook genoemd.
Verschillende van de in het Corpus Diplomaticum opgenomen contracten, die alle dateren uit de tijd van de V.O.C., komen voor in een vijftal in het Alg. Rijksarchief berustende oude geschreven contractboeken. De samenstellers hebben hun verzameling aangevuld uit andere bronnen. Ook in jhr mr J.
K. L. de Jonge (M. L. van Deventer, P. A.
Tiele en mr J. E. Heeres), Opkomst van het Nederlandsche Gezag in Oost-Indië, zijn verschillende contracten opgenomen, evenals in Van der Chijs, De Nederlanders te Jacatra en Val ent ij n, Oud en Nieuw Oost-Indië. Na het herstel van het Nederlandse gezag heeft de Indische regering ettelijke politieke contracten gesloten met de Zelfbestuurders.
PROF. DR C. GERRETSON.
