(Middel-Perzisch Chusraw, van de Oud-Perzische eigennaam Hausrawah; Arabisch Kisra) is de naam van twee Perzische koningen uit de dynastie der Sassanieden.
Chosroës I
(531-579), met de bijnaam Anósjarwän, de Vrome of Rechtvaardige, was de zoon van koning Kavädh I (Kabades) en een groot en rechtvaardig vorst. In de eerste jaren hield hij zich bezig met het regelen der binnenlandse toestanden van zijn rijk. In 540 deed hij een gelukkige inval in Syrië en dwong Justinianus, na verschillende meer of minder gelukkige gevechten, in 546 een wapenstilstand af tegen jaarlijkse schatting; in 562 werd een duurzame vrede gesloten. Tegen het einde van zijn regering in 572 begon hij een nieuwe oorlog tegen het Oostromeinse rijk, die bij zijn dood nog niet geëindigd was, maar tamelijk gelukkig door hem gevoerd werd.
Hij liet zijn troon na aan zijn zoon Hormizd IV. Deze Chusraw Anösjarwän is in de Perzisch-Arabische overlevering het type van een wijs heerser uit de vóór-Mohammedaanse tijd gebleven, op wie tal van legendarische verhalen teruggaan. Er wordt grote waarde aan gehecht, dat Mohammed tijdens zijn regering geboren is.
Chosroës II
(591-628), laatste grote vorst uit de dynastie der Perzische Sassanieden, met de bijnaam Parvêz (de overwinnaar), was een kleinzoon van Chosroës I en een zoon van Hormizd IV. Hij werd door Bahram, die hij tot oproer en tot moord op zijn vader opgestookt had, verdreven en kon aan de eenjarige regering van Bahram VI slechts een einde maken door de hulp van keizer Mauritius. Toen deze met zijn gehele familie in 602 door Phocas vermoord werd, begon hij, om de dood van zijn weldoeners te wreken, een oorlog, die gedurende 20 jaren het O. en het Z. van het Oostromeinse rijk verwoestte. Vooral opzien verwekten de verovering van Jeruzalem in 614 en de daarop volgende bezetting van Egypte.
Eerst het krachtige optreden van keizer Heraclius, die sedert 623 een reeks gelukkige veldtochten tegen Chosroës II voerde, maakte de toestand voor de Byzantijnen gunstiger. In 628 kwamen de rijksgroten in opstand tegen de naar Medië gevluchte vorst en verhieven zijn zoon Kavadh II Sjêróë op de troon. Kavadh liet zijn vader ombrengen en sloot met de Byzantijnen vrede.
Naar hem is een gouden schaal genoemd, bewaard in de Bibliothèque Nationale te Parijs, die in het middenstuk van bergkristal in reliëf het beeld van de op zijn troon gezeten vorst vertoont en langs de rand met bergkristal en gekleurd glas versierd is. Naar de genoemde beide heersers worden alle koningen der Sassaniedische dynastie ook wel Chosroën genoemd.
Lit.: Arthur Christensen, L’Iran sous les Sassanides (Copenhague I944)
