(Karel de Haan), invloedrijk predikant in de hervormingstijd (Arnhem 16 Aug. 1530 - Nijbroek 28 Jan. 1616), studeerde voor pastoor te Keulen en, merkwaardigerwijze, ook te Genève onder Calvijn en Beza. Hij werd in 1556 pastoor te Eist, waar hij reeds invloed in hervormingsgezinde geest schijnt te hebben uitgeoefend, en in 1560 te Deventer.
Aldaar van ketterij beschuldigd, kreeg hij in 1561 zijn ontslag, waarna de hertog van Kleef hem tot zielzorger in Hamm benoemde. Tijdelijk te Arnhem verblijf houdende, kwam hij op last van Margaretha van Parma in gevangenschap, doch werd spoedig weer vrijgelaten. Te Hamm moet Gallus openlijk tot de Hervorming zijn overgegaan. Wegens onbetamelijk optreden tegen de Wederdopers ontsloeg de hertog hem in 1576.
Korte tijd verbleef hij te Bremen en vervolgens heeft hij, te zamen met Fontanus, te Arnhem en te Deventer de reformatie in Gelderland krachtig bevorderd. Toen Deventer in 1587 aan de Spanjaarden werd verraden moest Gallus uitwijken. In datzelfde jaar volgde zijn benoeming tot hoogleraar te Leiden, maar met dit professoraat schijnt hij weinig succes te hebben gehad; in 1592 kreeg hij zijn ontslag. Zijn laatste levensjaren (van 1595 af) was hij predikant te Nijbroek.Gallus was een strijdvaardig man, getuige zijn ijveren tegen de Anabaptisten (Leer des christlicken geloovens tegen de wederdöpern, 1577) en voor de reformatie van het beheer der kerkelijke goederen in Gelderland (Discours von der administration der geistlicher guedern, ca 1580). Ook in zijn Clavis prophetica nova apocalypseos, Joannis apostoli et evangeliographi (1592) gaat hij verschillende tegenstanders te lijf. Op sommige punten week hij af van de Calvinistische leer: hij was een verklaard tegenstander van de kerkorde van 1586 en ondertekende de Geloofsbelijdenis en de Catechismus slechts onder voorbehoud. Een en ander bracht mede, dat Gallus, ofschoon hij vooral in Gelderland grote betekenis voor de Hervorming heeft gehad, toch onder de Calvinistische overheersing enigszins op de achtergrond is gebleven.
DR W. F. DANKBAAR
Lit.: Biogr. Woordenb. v. Prot. God gel. in Ned., III, blz. 173179, alwaar overige lit.
