(het Nieuwlatijnse Cantuaria) is een stad (City of C.) in het Z.O. van Engeland, gelegen aan de spoorlijn Londen-Dover. Het is een „county borough” in het graafschap Kent, d.w.z. van de graafschapsraad onafhankelijk. (De hoofdstad van Kent is Maidstone).
De stad ligt zeer schilderachtig aan de Stour, heeft een schilderachtig aanzien en telt vele oude huizen. Canterbury bezit o.a. een mooi nieuw stadhuis (Guildhall), een museum, een zendingsschool (St Augustinuscollege, oorspronkelijk een door de heilige Augustinus gesticht klooster) en een graan- en hopbeurs.Canterbury is, sinds Augustinus als eerste Engelse bisschop de kerk grondvestte, één der belangrijkste steden voor de kerkelijke bouwkunst gebleven. Binnen de oude muren, ten dele gespaard met één der oude poorten (West Gate), ligt de onregelmatig aangelegde stad met als hoofdmonument de kathedraal te midden van fraaie gazons en boomgroepen (in tegenstelling tot de continentale kathedralen, die meestal in het gedrang van de stad staan). Rondom liggen de meest schilderachtige Laatgothische bijgebouwen (precincts, beschadigd in 1940-1945). De huidige kathedraal is de derde op dezelfde plaats opgebouwde kerk met belangrijke resten van de oudere stichtingen:
1. de oorspronkelijke kathedraal van Augustinus (6de eeuw),
2. na de Normandische verovering, nieuw plan van Lanfranco (1067),
3. Conrad, Ernulf en Anselm bouwen een nieuw groot koor (1130), waarvan de crypt bewaard bleef.
4. Na verwoesting door brand, nieuwbouw en vergroting door Willem van Sens en William de Engelsman (1175-’84), met afsluiting van een rondbouw: Thomas a Becket’s Crown.
5. Ten slotte nog ombouwing sinds 1378 en verlenging van het langsschip, één der machtigste ruimten van de Engelse Laatgothiek, toegevoegde kruisgang uit de 15de eeuw, een kapittel uit de 14de eeuw en de prachtige centrale toren, de Bell Harry of Engelstoren (ca 1500).
Later zijn nog toegevoegd de Z.W.- en N.W.-torens. De Trinity Chapel, uit 1180, is het eerste voorbeeld van zuivere Vroeggothiek in Engeland, gebouwd uit steen van Caen en beïnvloed door de kathedraal van Sens (Frankrijk). Het interieur is bijzonder groots en afwisselend. Bij een altaar werd in 1170 Thomas a Becket vermoord, wiens kostbare relikwieënkast tot de Hervorming het doel van duizenden bedevaartgangers was, doch in 1538 op last van Hendrik VIII werd weggenomen (Becket’s Crown).
Onder de verdere kerken verdient vooral de St Martinskerk vermelding, misschien de oudste Christelijke kerk ter wereld; 13 eeuwen lang is er de dienst uitgeoefend; er is o.a. nog de vermoedelijke doopsteen van koning Ethelbert, maar overigens is zij grotendeels Gothisch. Verder is er de St Dunstanskerk (uit de 14de eeuw).
Canterbury, in de Romeinse tijd als Durovernum Cantiacorum een militair station op de weg naar Londen, was sedert 597 het middelpunt van de Christelijke zendingsarbeid in Engeland en is de kerkelijke hoofdstad van Engeland; het is sedert de 6de eeuw de zetel van een aartsbisschop, die de koning kroont en de eerste pair van het rijk is, de zgn. primaat (Primate of All England). Hij woont echter het meest in het Lambethpaleis te Londen. De stad heeft (1946) 23 780 inw. en is marktplaats voor de omgeving (graan, hop, wol).
Lit.: A. P. Stanley, Hist. memorials of C. (London 1855, ioth ed. 1883); J. Brent, G. in the olden time (Canterbury 1879); Jenkins, Diocesan history of G. (London 1880); G.
R. Stirling Taylor, The story of G. (Medieval Town series 1912); H. Ward, C. Pilgrimages (London, 2nded., 1927); R.
A. L. Smith, Canterbury Cathedral priory: a study in monastic administration (Gambr. U.Pr. 1943).
