is een mineraal, dat als bruine en rode verfstof wordt gebruikt en in de Oudheid als geneesmiddel diende. Vooral de Lemnische aarde werd als zodanig hoog geprezen, terwijl die van Sinope door de schilders werd gebruikt.
De eerste kwam toen, evenals nu nog, van een stempel voorzien in de handel (zegelaarde, terra sigillata). Sedert 1508 was de lichtbruine zegelaarde van Striegau, later de blauwachtig groene zegelaarde van Zwickau (Saksische wonderaarde of teratolith) in gebruik.In de mineralogie verstaat men onder bolus verschillende waterhoudende aluminiumsilicaten, die meestal wat ijzer bevatten en steeds door verwering van aluminium-oxyde houdende mineralen en gesteenten zijn ontstaan. Bolus is een soort klei, die vooral in amandelen in bazalt voorkomt en in kloven van bazaltrotsen, o.a. bij Striegau en Golberg in Siberië, in het Habichtswald, in het Rhöngebergte, in Bohemen, bij Siena, eveneens te Sinope en op Cyprus. Minder dikwijls komt het voor in kalksteen en in lagen van ijzererts (Neuenburg in Wurtemberg). De witte bolus, gewoonlijk lichtgrijs, diende vroeger als bloedstelpend middel en als kleefstof. De bruine bolus wordt onder de naam terra di siena gebruikt bij het fresco-schilderen en als drukinkt voor kopergravures. De rode bolus werd gebruikt voor het rode vaatwerk van Pompeji; ze dient nu nog als verfstof en komt vooral uit Neurenberg. De fijnste soort is de Armeense of Oosterse bolus. Reeds de Ouden gebruikten haar onder de naam leukophoron als grondverf voor goudschilderwerk op hout, en nog steeds vindt het toepassing bij het vergulden van hout en bij het vervaardigen van goud- en zilverpapier. Gele bolus komt als Engels of Berlijns rood in de handel voor, dient ook als vormzand in de metaalgieterijen, voor vaatwerk en pijpen, en geslibd wordt het als polijstmiddel gebruikt voor glas, metaal en stenen.
