(basiliekruid) is de naam voor Ocimum basilicum, een plant van tropisch Azië en Afrika uit de familie der Lipbloemigen (Labiatae). Het kruid heeft een eigenaardige geur, om welke reden het ook in Europa wordt gekweekt.
Het is een éénjarig kruid met langgesteelde, eivormige, enigszins puntige bladeren en kleine trossen witte bloemen. In Oost-Indië gebruikt men de plant als thee, en men giet op het zaad kokend water, waarna men het slijmachtige vocht tegen verkoudheden aanwendt; verder bezigt men haar voor de bereiding van kruidenazijn en de uit de plant gewonnen aetherische olie voor de bereiding van de likeur Chartreuse. Tot het geslacht Ocimum behoren ook nog: O. sanctum L., een Indische heester met behaarde, langwerpige, gezaagde bladeren en bleekpaarse bloemen, welke plant aan den god Vishnoe is gewijd, en O. febrijugum Ker., een Afrikaanse soort, die men tegen zich herhalende koortsen heeft aanbevolen.Basilicum is tevens een der fijnste en geurigste keukenkruiden, dat niet ten onrechte het koningskruid wordt genoemd. Het wordt in de keuken gebruikt zowel bij het braden van vlees als tot kruiding van sausen en soepen, en verdraagt zich vooral goed met de tomaat. Van de verschdlende soorten is de kleinbladige het best voor keukengebruik. Volgens Italiaans volksgeloof weert het kruid de vliegen.
Basilicumolie is een aetherische olie* o.a. afkomstig van Ocimum basilicum L. en O. gratissima L.
Men onderscheidt de gewone basilicumolie, die in Duitsland, Frankrijk, Algiers en Spanje door waterdampdestillatie wordt bereid en die 55 pet methylchavicol, linaloöl en cineol bevat en daarnaast de R^umon-basilicumolie, die bovendien kamfer en cineol bevat. Basilicumolie wordt bij de bereiding van suikerwerken, doch in latere jaren lang niet zoveel meer als vroeger, gebruikt. Het is een gelige vloeistof, met estragonachtige reuk; de eerste soort is oplosbaar in 1-2 dln alkohol van 80 vol. pet, de tweede in 3-7 dln alkohol van 80 pet. In het verse kruid, vooral in de bladeren en bloemen komt 0,02-0,04 pet olie, in gedroogd kruid 1,5 pet olie voor. Licht heeft veel invloed op de ontwikkeling van de olie in de plant.
DR A. KLEINHOONTE
Lit.: Parry, Chemistry of essential oils and artificial perfumes. Vol. I (London 1918); Handb. d. Lebensmittelchemie (Juckenack, Barnes, Bleyer & Grossfeld), IV (Berlin 1939).
