in Nederland ook boeventaal, in het Duits Rotwelsch of Kauderwelsch (koeterwaals) enaamd, is een geheime taal, die vnl. door oeven, landlopers en reizende kooplieden wordt gebruikt en dus tot de groepstalen* behoort. Zij bestaat uit een vrij beperkt aantal termen voor de meest voorkomende zaken en handelingen, termen van verschillende oorsprong en ouderdom.
In NOORD-NEDERLAND zijn de bestanddelen van het Bargoens van verschillende aard. Ten dele zijn het Nederlandse woorden, die door toevoeging of verandering van klanken zijn gewijzigd, ten dele zijn het nieuwe woorden, door bepaalde suffixen gevormd en vaak van aanschouwelijke aard. Een groot aantal andere woorden zijn overgenomen uit de taal der zigeuners en uit het Hebreeuws (goochem voor slim, gannef voor dief, gojim voor Christenen). Herhaaldelijk komt het voor, dat woorden uit het Bargoens binnendringen in de algemene spreektaal, niet alleen door de jongenstaal, maar ook door de literatuur, zoals in vroeger tijd door de kluchten (bijv. die van Breeroo en Hooft in de 17de eeuw) en sedert 1880 door naturalistische of realistische romans en novellen. Een woordenboekje van het Bargoens vindt men in J. G.
M. Moorman’s Bronnenboek voor de geheimtalen, blz. 293-354.
DR B. VAN DEN BERG
Lit.: Winkler, Algemeen Nederlandsch en Friesch Dialecticon (1874, II, blz. 408-429); J. G. M. Moorman, De Geheimtalen (Zutfen 1932); Idem, Bronnenboek (1934); Teirlinck, Woordenboek van Bargoensch (Roeselare 1886); De Seyn-Verhougstraete, Het Bargoensch van Roeselare (1890). Voor het Duits: F. Kluge, Rotwelsch, Quellen und Wortschatz der Gaunersprachen und der verwandten Geheimsprachen, I Rotwelsches Quellenbuch (1901); M. Valkhoff, Argot en Bargoens, Inaug. rede (A’dam 1933).
In ZUID-NEDERLAND zijn de taal der Teuten uit de Limburgse Kempen en het Zelens, de speciale taal van een nederzetting nabij Zele, de voornaamste vormen van Bargoens.
Gelijkenis met de boeventaal vertonen de geheimtalen die in het kinderspel zijn terechtgekomen, zoals de p-taal, de k-taal, de erwi-taal enz. Er worden echter geen nieuwe of vreemde woorden gebruikt: de woorden van de zin worden afgebroken en de lettergrepen worden herhaald, voorafgegaan door/i, k of erwt.
PROF. DR J. F. GESSLER
Lit.: z boven.
